Prawo to nie jest sexy temat, który rozpala wyobraźnię i budzi ogniste dyskusje w social media. Są jednak takie sytuacje, gdy wybuchają w sieci prawne kryzysy, np.:
- znana marka kradnie czyjeś zdjęcie,
- influencer nie przebiera w słowach i przekracza granice kulturalnej krytyki,
- twórcy zarzucają sobie nadmierną inspirację,
- agencja nie płaci w terminie albo nie płaci w ogóle,
- influencer rozpowszechnia informacje wprowadzające w błąd,
- wyciekają informacje poufne, które miały pozostać w tajemnicy,
- twórca internetowy startuje ze sklepem bez zabezpieczenia prawnego,
- influencer prowadzi kryptoreklamę,
- twórca nie rozliczył podatków za ostatnie 3 lata.
Takich sytuacji jest więcej i nie sposób opowiedzieć o wszystkich w jednym artykule. Pokażę ci dzisiaj jednak największe wyzwania i zagrożenia, gdy chodzi o aktywność w sieci. Przed tobą niezbędnik prawny dla twórców internetowych.
Spis treści
Niezbędnik w wersji audio
Jeżeli wolisz słuchać niż czytać, ten niezbędnik dostępny jest dla ciebie również w wersji audio jako 60. odcinek podcastu Prawo dla kreatywnych.
Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi Soundcloud w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu odtwarzacz.
Wszystkie odcinki podcastu znajdziesz na podstronie dedykowanej podcastowi.
Pakiet dla Twórców Internetowych
Żeby ułatwić ci życie w sieci, przygotowałem specjalny pakiet dla Twórców Internetowych, który pozwoli ci samodzielnie uporać się z większością problemów prawnych, jakie możesz napotkać na swojej drodze. Kliknij w grafikę poniżej, żeby zobaczyć ofertę.
Poniżej znajdziesz natomiast zawartość zupełnie nieodpłatnego niezbędnika prawnego.
#1: Prawo autorskie
Wszyscy chcemy zarabiać na pracy głową, ale nadal bardzo często nie szanujemy wysiłku twórczego innych. Jednocześnie świadomość praw autorskich i dążenie do ich ochrony nieustannie wzrasta, co przekłada się na coraz częściej wybuchające kryzysy związane z własnością intelektualną.
Najczęściej występujące problemy:
- wykorzystywanie cudzych zdjęć, grafik, tekstów itp. jako swoich,
- korzystanie z utworów, wprawdzie z oznaczeniem twórcy, ale bez zgody,
- naruszanie warunków licencji, na której utwór został udostępniony,
- przekraczanie dopuszczalnych granic cytatu,
- opracowywanie, przerabianie cudzych utworów i korzystanie z nich bez zgody,
- przekraczanie granicy dopuszczalnej inspiracji,
- jawny i oczywisty plagiat,
- próby ukrywania nadmiernych zapożyczeń z cudzej twórczości,
- nieudolnie konstruowane umowy w zakresie praw autorskich.
Temat praw autorskich jest bardzo szeroki i o każdej z wymienionych powyżej sytuacji można byłoby napisać odrębny artykuł.
Dzisiaj chcę jedynie zwrócić twoją uwagę na problematyczne sytuacje, bez ich szczegółowego omawiania. Jeżeli masz ochotę dowiedzieć się więcej, nic straconego, poniżej znajdziesz nagranie jednego z moich najbardziej popularnych szkoleń.
O prawie autorskim pisałem również wielokrotnie na blogu. Poniżej zestawienie najbardziej przydatnych artykułów.
- Przeniesienie praw autorskich vs udzielenie licencji
- Kto ma prawa do twoich zdjęć na Facebooku i Instagramie?
- Muzyka na TikToku a prawa autorskie
- Jak reagować na naruszenie praw autorskich w Internecie?
- Udostępnianie zdjęć na Facebooku w celach komercyjnych
- Kradzież zdjęć i wizerunku blogerki
- Jak prawidłowo korzystać z licencji Creative Commons?
- Czy fanart jest legalny?
- 5 sytuacji, które błędnie utożsamiasz z plagiatem
- Co to są pola eksploatacji utworu i dlaczego możesz na nich stracić?
Jeżeli masz jakieś dodatkowe pytania dotyczące prawa autorskiego w związku ze swoją aktywnością w internecie, pisz śmiało pod adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl.
#2: Znaki towarowe
W artykułach, postach, infografikach, na zdjęciach i filmach publikowanych w sieci często pojawiają się znaki towarowe, np. logotypy znanych marek.
Jeżeli w twoich materiałach występują znaki towarowe, zachowaj podwójną ostrożność. Możesz spotkać się nie tylko z zarzutem związanym z prawami autorskimi, ale również naruszeniem prawa ochronnego na znak towarowy czy nawet dopuszczeniem się czynu nieuczciwej konkurencji.
Nie jestem specjalistą od znaków towarowych, ale znam świetnego eksperta w tym zakresie, Mikołaja Lecha, którego zaprosiłem do rozmowy w jednym z odcinków mojego podcastu. Polecam to nagranie twojej uwadze, bo otwiera oczy na wiele ważnych kwestii, które do tej pory mogłeś ignorować.
#3: Dobra osobiste
Internet to medium wyjątkowo wdzięczne, gdy chodzi o łatwość naruszenia dóbr osobistych.
Prostota i szybkość publikowania w sieci sprawiają, że coraz częściej mamy do czynienia z nieprzemyślanymi, impulsywnymi postami, większymi wojnami i mniejszymi wojenkami w komentarz, fake newsami, hejtem i wieloma innymi kontrowersyjnymi treściami.
O naruszenie dóbr osobistych nietrudno. Wystarczy niepochlebna opinia o marce czy jakiś personalny przytyk w kierunku znajomego lub nieznajomego i robi się problem. Tym bardziej, że granica pomiędzy wolnością słowa a naruszeniem dobrego imienia, zasad kultury czy innych norm społecznych zwyczajowo przyjętych jest bardziej niż płynna.
Podkreślam przy tym, że nie tylko ludzie mają dobra osobiste. Ochrona w tym zakresie przysługuje również firmom. Obrazić można nie tylko człowieka, ale również spółkę, markę, korporację.
Pisałem na blogu o kilku sytuacjach związanych z ochroną dóbr osobistych. Jeżeli szukasz konkretów, poniżej lista materiałów.
- Fikcyjny profil w serwisie społecznościowym
- Ochrona wizerunku: bezprawne rozpowszechnianie
- Zniesławienie i zniewaga: jak nie ulec absurdowi?
- Twibel case: Courtney Love i zniesławienie na Twitterze
- Blogerzy vs HBO czyli prawo do wizerunku w praktyce
- Czy Jerzy Urban obraził uczucia religijne, zakazując Chrystusa
- Kasia Tusk walczy o zadośćuczynienie i ludzką przyzwoitość z dziennikiem
- Flaszka za podpalenie tęczy czyli o podbijaniu Internetu okiem prawnika
- Pudelek i zmyślona śmierć Anny Przybylskiej
#4: Niedozwolona reklama
Są w Polsce przepisy poświęcone niedozwolonej reklamie. Czyli takiej, której nie wolno z jakiś względów robić. Kryptoreklama, reklama nierzeczowa, reklama wprowadzająca w błąd, nieuczciwa reklama porównawcza – to tylko niektóre z przykładów.
Nagminnym problemem w mediach społecznościowych jest reklama ukryta. Póki co temat zdaje się być nieco zamiatany pod dywan, ale prędzej czy później nabierze rozgłosu. Ileż można bowiem oglądać zuchwałe lokowanie produktu w co drugim zdjęciu na Instagramie.
Regularnie obserwuję również kreatywne sposoby na omijanie zakazu reklamy alkoholu czy innych towarów sensytywnych. Coraz częściej pojawiają się także nieoczywiste sposoby na dopieczenie konkurencyjnej marce.
Więcej o problemach związanych z reklamą pisałem w przeszłości na blogu, poniżej linki.
- Reklama na Facebooku i pułapki prawa autorskiego
- Prawo reklamy w pigułce
- Reklama alkoholu na blogu
- Pozyskiwanie leadów na Facebooku – aspekty prawne
- Czy korzystanie z Facebook Custom Audiences jest bezpieczne?
- Prawo dla marketera – podstawy
- Zakaz reklamy alkoholu w prawie polskim
Zapraszam cię również do obejrzenia nagrania mojego szkolenia on-line poświęconego wyzwaniom prawnym w marketingu internetowym.
#5: Umowy i współprace
Twórcy internetowi angażowani są do najróżniejszych współprac. Od jednorazowego tekstu na zamówienie do długofalowej współpracy ambasadorskiej.
Choć spisana umowa nie jest niezbędna, to jednak mocno ułatwia życie, w szczególności, gdy pojawią się jakieś problemy.
Umowy zawiera się na złe czasy. Na początku zawsze wszystko wydaje się piękne, proste i przyjemne. Gdy jednak pojawiają się pierwsze różnice zdań, profesjonalna umowa ułatwia zapanowanie nad kryzysową sytuacją.
O najważniejszych umowach opowiadałem podczas jednego ze swoich szkoleń on-line. Poniżej jego nagranie.
Jeśli chodzi o umowy, zachęcam również do zapoznania się z poniższymi materiałami.
- Umowa z influencerem – wszystko, co musisz wiedzieć
- Ramowa umowa współpracy czyli umowa o dzieło na kilka dzieł
- Umowa o dzieło a przeniesienie autorskich praw majątkowych
- Umowa o dzieło a umowa zlecenie
- Czy na potrzeby webinaru, podcastu, live trzeba zawierać umowę?
- Umowa dla fotografa – co musi się w niej znaleźć?
- Umowa dla grafika – jak uniknąć problemów z klientem?
- Umowa wydawnicza – praktyczny poradnik
#6: Dane osobowe i prywatność
Dane osobowe to temat najbardziej rozdmuchany medialnie w ostatnich latach, a jednocześnie nadal najczęściej bagatelizowany przez przedsiębiorców i twórców.
Ciągle pokutuje przekonanie, że jeśli nie prowadzisz działalności gospodarczej, to nie musisz zaprzątać sobie głowy danymi osobowymi. Bzdura. Coraz częściej zdarza się, że duże ilości danych przetwarzają osoby bez firmy.
Spójrzmy choćby na dane gromadzone w newsletterach, konkursach, mediach społecznościowych. Każdy twórca internetowy przetwarza dzisiaj dane osobowe, nawet jeśli nie robi tego z rozmysłem i celowo.
Jasne, inaczej będzie wyglądało wdrożenie RODO w dużej korporacji, a inaczej u twórcy internetowego, niemniej jednak nie można tego tematu bagatelizować. Tym bardziej, że organy nadzorcze w całej Europie, w tym Polsce, działają coraz prężniej, przyglądając się coraz większej ilości projektom internetowym.
Linki do przydatnych materiałów związanych z danymi osobowymi i prywatnością znajdują się poniżej.
- Czy informacja o cookies jest wymagana?
- Czy jedna polityka prywatności dla kilku stron wystarczy?
- Obowiązek informacyjny – czym jest i jak go zrealizować?
- RODO dla blogerów, vlogerów i twórców internetowych
#7: Sprzedaż on-line
Coraz więcej twórców internetowych sprzedaje swoje produkty lub usługi w sieci. Nie musi być to nawet sklep internetowy. Wystarczy prosty landing page, wtyczka do WordPressa czy nawet tylko kontakt przez serwis społecznościowy.
Sprzedaż internetowa to nie tylko odebranie płatności i realizacja zamówienia. Po drodze mamy całkiem sporo obowiązków prawnych, szczególnie pod kątem obsługi konsumentów lub przedsiębiorców, którzy kupują bez bezpośredniego związku ze swoją działalnością.
O sprzedaży internetowej pisałem wielokrotnie na blogu. Linki do materiałów poniżej.
- Jak legalnie sprzedawać kursy on-line, e-booki i inne produkty elektroniczne?
- Regulamin sprzedaży na Facebooku
- Czy można zwrócić e-book, kurs on-line lub inną treść cyfrową?
- Sprzedaż hybrydowa przez Internet – na czym polega i jak ją zorganizować?
- Jak sprzedawać przez Internet usługi?
- Wdrożenie prawne sklepu internetowego
- Czy kurs on-line trzeba zgłosić do wykazu audiowizualnych usług medialnych na żądanie?
#8: Podatki
Jeżeli zarabiasz, to płacisz podatki. Niby proste, ale gdy przyjdzie do szczegółów, to już niekoniecznie.
Tajemnice polskiego prawa podatkowego bywają zaskakujące. Nie zapomnę, gdy jednak z czytelniczek bloga napisała mi kiedyś, że pokazała mój artykuł w urzędzie skarbowym i musiano w trybie pilnym zwołać zebranie, bo okazało się, że przeoczono temat, który w nim szczegółowo omówiłem.
Jeżeli ty nie chcesz nic przeoczyć, polecam twojej uwadze poniższe artykuły.
- Przeniesienie praw autorskich a niższa stawka VAT
- Jak rozliczać przychody z sieci afiliacyjnych?
- Działalność nierejestrowa – wszystko, co musisz wiedzieć
- Podatek od reklamy na Facebooku
- Umowa o dzieło a podatek dochodowy
- Jak opodatkować dary losu?
- Wynagrodzenie za prawa autorskie. Jak rozliczyć podatki i ZUS?
O podatkach w pracy twórczej opowiadałem również podczas jednego z moich szkoleń on-line – zobacz nagranie.
Podsumowanie
Publikowanie w sieci jest łatwe, proste i przyjemne. To sprawia jednak, że równie łatwo, prosto, choć niekoniecznie już przyjemnie, można zrobić sobie internetowe kuku. Prawa autorskie, dobra osobiste, znaki towarowe, niedozwolona reklama – zasadzek jest całkiem sporo.
Jeżeli nie tylko publikujesz, ale również współpracujesz z markami czy ogarniasz własny biznes z wykorzystaniem swojej twórczości internetowej, np. sprzedaż on-line, wyzwań pojawia się jeszcze więcej.
Ten niezbędnik prawny wyposaża cię w najważniejsze informacje związane z aktywnością internetową. Nie musisz czytać go w całości teraz i już. Zachowaj jednak na przyszłość, bo jestem pewien, że przyda ci się jeszcze nie raz.
W razie dodatkowych pytań, pisz do mnie śmiało na maila (wojciech.wawrzak@prakreacja.pl) lub zostaw komentarz tutaj.
Pakiet dla Twórców Internetowych
Jeżeli szukasz wzorów umów, regulaminów i innych dokumentów przydatnych dla Twórcy Internetowego, sprawdź specjalny pakiet, który przygotowałem z myślą o tobie.
Indywidualna pomoc
Wyślij wiadomość na adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl.
Bonus dla stałych czytelników
Jeżeli jesteś subskrybentem newslettera, w twojej skrzynce mailowej powinien być już bonus do tego materiału.
To wzór notki informacyjnej w zakresie ochrony praw autorskich do twoich treści, które publikujesz. Możesz ją wykorzystać na swojej stronie internetowej, blogu lub w jakimkolwiek innym miejscu, gdzie inni mogą zapoznawać się z twoją twórczością.
Jeżeli jeszcze nie jesteś subskrybentem newslettera, dołącz teraz, a w prezencie powitalnym otrzymasz wspomniany wzór notki.