Czy wystarczy opłacić fakturę, żeby móc korzystać z utworu wykonanego na zamówienie? Co z prawami autorskimi w takiej sytuacji?
Żeby lepiej zrozumieć sytuację, posłużmy się konkretnym przykładem.
Firma zleca grafikowi przygotowanie identyfikacji wizualnej.
Strony dogadują się mailowo, bez dodatkowej umowy.
Grafik wykonuje zamówienie, firma jest zadowolona.
Firma opłaca fakturę wystawioną przez grafika i na tym współpraca się kończy.
Do kogo w takiej sytuacji należy wykonana identyfikacja wizualna?
Czy opłacenie faktury jest wystarczające, żeby firma mogła korzystać z efektów pracy grafika?
Spis treści
Podcast i wideo
Jeżeli wolisz słuchać niż czytać, oddaję w twoje ręce, uszy i oczy kolejny odcinek podcastu o prawie dla kreatywnych oraz cyklu Zapytaj prawnika, w którym opowiadam o skutkach zapłaty faktury w kontekście praw autorskich.
Do słuchania
Poniżej znajduje się odtwarzacz, który pozwala odsłuchać podcast. Podcastu możesz również słuchać w aplikacji podcastowej na swoim smartfonie.
Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi Soundcloud w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu odtwarzacz.
Do oglądania
Poniżej znajduje się odtwarzacz, który pozwala obejrzeć wideo. Wideo możesz oglądać również na YouTubie, Facebooku, Instagramie oraz LinkedIN.
Wszystkie odcinki podcastu i cyklu wideo znajdziesz na dedykowanej podstronie.
Poniżej znajduje się natomiast artykuł do czytania.
Faktura a przeniesienie praw autorskich
Prawa autorskie do utworu przysługują jego twórcy, nawet jeżeli utwór wykonywany jest na zamówienie. Jeżeli zamawiający chce korzystać z utworu, musi nabyć do niego autorskie prawa majątkowe albo licencję.
Przeniesienie praw autorskich wymaga dla swojej ważności zachowania formy pisemnej.
Forma pisemna to oryginalny, własnoręczny podpis (nie wystarczy skan) albo podpis elektroniczny, ale wyłącznie ten kwalifikowany, za który trzeba zapłacić i który wymaga uprzedniego potwierdzenia tożsamości.
Dlatego na potrzeby nabycia praw autorskich zawiera się w formie pisemnej umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych.
Dodatkowa wzmianka na fakturze
Czy taką umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych może zastąpić faktura podpisana własnoręcznie przez obie strony, jeżeli zawiera wzmiankę o przeniesieniu praw autorskich?
To zależy, jak taka wzmianka wygląda.
Nie wystarczy sama adnotacja, że dochodzi do przeniesienia praw autorskich ani dodanie na fakturze pozycji z wyszczególnionym wynagrodzeniem za przeniesienie praw.
Jeżeli chcielibyśmy skutecznie przenieść autorskie prawa majątkowe na podstawie faktury, musielibyśmy jeszcze w sposób niebudzący wątpliwości oznaczyć na fakturze pola eksploatacji, które obejmuje przeniesienie praw.
Osobiście nigdy nie spotkałem się z fakturą, która spełniałaby takie wymagania.
Licencja zamiast przeniesienia praw
Wspomniałem wcześniej, że jeżeli zamawiający chce korzystać z utworu, ma dwie opcje:
- nabycie autorskich praw majątkowych,
- uzyskanie licencji na korzystanie z utworu.
Wiesz już, że zwykła faktura to za mało do przeniesienia praw autorskich.
Nieco inaczej sytuacja wygląda z licencją.
Licencja niewyłączna może zostać udzielona w dowolnej formie. Nie ma tutaj wymogu zachowania formy pisemnej, jak w przypadku przeniesienia praw autorskich.
Oznacza to, że zapłata za fakturę może prowadzić do uzyskania licencji niewyłącznej.
Czy warto poprzestać na fakturze?
Skoro zapłata za fakturę może prowadzić do uzyskania licencji niewyłącznej, możesz dojść do wniosku, że szkoda w takim razie zawracać sobie głowę jakimiś dodatkowymi formalnościami.
To wniosek zbyt pochopny.
W przypadku, gdy nie mamy jasnych ustaleń co do zasad udzielonej licencji, skazujemy się na interpretację. Mówimy w takiej sytuacji o licencji dorozumianej, której treść trzeba jakoś ustalić.
Co jest do ustalenia?
- Pola eksploatacji, na których udzielona jest licencja.
- Czas trwania licencji.
- Zakres terytorialny licencji.
- Zasady wypowiedzenia licencji.
- Możliwość udzielania sublicencji.
- Zasady wykonywania autorskich praw osobistych.
- Zasady korzystania z opracowań licencjonowanego utworu.
W tych ustaleniach przychodzą nam wprawdzie z pomocą przepisy prawa autorskiego, które co do części kwestii wprowadzają zasady obowiązujące w razie braku odmiennych postanowień umownych, ale zasady te z punktu widzenia interesów osoby mającej korzystać z utworu są najczęściej niekorzystne.
Inny przykład – jeżeli brak umownych terminów wypowiedzenia, licencję można wypowiedzieć na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego.
I jeszcze jeden przykład – jeżeli umowa nie przewiduje odmiennie, twórca uprawniony jest do wykonania autorskich praw osobistych, co może w pewnych okolicznościach utrudnić zamierzone korzystanie z utworu, bo np. twórca będzie zawsze domagał się oznaczenia siebie imieniem i nazwiskiem albo domagał się umożliwienia mu sprawowania nadzoru nad korzystaniem z utworu. Więcej o autorskich prawach osobistych tutaj: autorskie prawa majątkowe a autorskie prawa osobiste – najważniejsze różnice.
Jak widzisz, poleganie na licencji dorozumianej jest ryzykowne. Zbyt dużo niepewności.
Jak najlepiej się zabezpieczyć?
Jeżeli chcesz mieć pewność co do zasad korzystania z utworu, konieczna jest umowa.
W przypadku przeniesienia autorskich praw majątkowych musi być to umowa w formie pisemnej. Jeżeli zadowolisz się licencją, umowa może zostać zawarta w dowolnej formie, choćby poprzez wymianę maili, byle tylko można było bez cienia wątpliwości ustalić kluczowe kwestie, które wypunktowałem wcześniej.
Jasne, czasem i bez umowy uda się ustalić zasady licencji niewyłącznej, posiłkując się przyjętymi zwyczajami, okolicznościami współpracy, racjonalnymi oczekiwaniami itp., ale zawsze pozostawia to cień wątpliwości.
Nie ma lepszego sposobu na pewność i bezpieczeństwo niż zawarcie umowy. Pod warunkiem oczywiście, że mówimy o umowie profesjonalnie skonstruowanej, rzetelnie przemyślanej i realnie odpowiadającej potrzebom danej chwili, a nie polegającej na bezrefleksyjnym CTRL+C / CTRL + V.
Podsumowanie
Zapłata za fakturę może prowadzić do uzyskania licencji niewyłącznej, ale w braku ustaleń jej szczegółowych zasad powstają istotne wątpliwości mogące skomplikować sytuację.
Najlepszym sposobem na zabezpieczenie swoich interesów jest precyzyjna umowa.
Potrzebujesz pomocy?
Jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej, wyślij wiadomość na adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl. Prawo autorskie to jedna z moich specjalizacji.
Jeżeli szukasz szybkiego i budżetowego rozwiązania, sprawdź ofertę sklepu dla kreatywnych.
Być może zainteresują cię np. szablony umów dot. praw autorskich.
Bonus: kurs o umowach prawnoautorskich
Dodatkiem do tego artykułu jest mini-kurs o umowach prawnoautorskich.
Dodatek dostępny jest dla subskrybentów newslettera.