Przedsiębiorca zawiera z osobą nieprowadząca działalności gospodarczej umowę, na podstawie której osoba ta wykonuje na zamówienie określony utwór, np. materiały do kursu on-line, a następnie przenosi autorskie prawa majątkowe do tego utworu na przedsiębiorcę albo udziela licencji. Twórcy przysługuje na podstawie umowy wynagrodzenie prowizyjne od sprzedaży. Jak rozliczyć taką transakcję pod kątem podatkowym? Co ze składkami ZUS?
Spis treści
Działalność gospodarcza to istotne ułatwienie
Podkreślam, że ten artykuł dotyczy rozliczenia z osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej.
W przypadku współpracy między przedsiębiorcami nie ma problemu. Rozliczenie wynagrodzenia odbywa się na podstawie faktury wystawianej przez twórcę. Zamawiający nie ma żadnych dodatkowych obowiązków związanych z odprowadzaniem podatków lub składek ZUS za twórcę, bo twórca rozlicza wszystko w ramach prowadzonej działalności.
Inaczej wygląda sytuacja przy współpracy przedsiębiorcy z osobą nieprowadząca działalności gospodarczej. Właśnie o tym dzisiaj porozmawiamy.
Brak działalności – podatek dochodowy
Przedsiębiorca współpracujący z twórcą nieprowadzącym działalności gospodarczej występuje jako płatnik podatku dochodowego od osób fizycznych.
Oznacza to, że ma obowiązek obliczyć, pobrać i odprowadzić do właściwego urzędu skarbowego zaliczkę na podatek od wynagrodzenia należnego twórcy.
W przypadku umowy, na podstawie której twórca wykonuje określony utwór, a następnie przenosi do niego autorskie prawa majątkowe albo udziela licencji w zamian za wynagrodzenie prowizyjne od dalszej sprzedaży tego utworu, często spotykam się z przekonaniem, że taka umowa nie rodzi obowiązków płatnika, a twórca powinien rozliczyć się samodzielnie.
To przekonanie jest błędne.
Przychody z praw autorskich a obowiązki płatnika
Obowiązki płatnika dotyczą nie tylko typowych umów o dzieło czy zlecenia, ale również przychodów z praw autorskich, co wynika wprost z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (UOPDOF).
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują świadczeń z tytułu działalności, o której mowa w art. 13 pkt 2 i 4-9 oraz art. 18, osobom określonym w art. 3 ust. 1, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 4, zaliczki na podatek dochodowy […]
Za przychód z praw majątkowych uważa się w szczególności przychody z praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, praw do projektów wynalazczych, praw do topografii układów scalonych, znaków towarowych i wzorów zdobniczych, w tym również z odpłatnego zbycia tych praw.
Dwa rodzaje wynagrodzenia
W przypadku umowy, na podstawie której twórca wykonuje określony utwór, a następnie przenosi do niego autorskie prawa majątkowe albo udziela licencji w zamian za wynagrodzenie prowizyjne od dalszej sprzedaży tego utworu, mamy tak naprawdę do czynienia z dwoma rodzajami wynagrodzenia:
- wynagrodzenie za stworzenie utworu,
- wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich / licencję.
Wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich / licencję to przychód z praw majątkowych, o którym mowa w art. 18 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Natomiast wynagrodzenie za stworzenie utworu to przychód z działalności wykonywanej osobiście, o którym mowa w art. 13 UOPDOF.
Za przychody z działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2, uważa się:
1) (uchylony)
2) przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej […]
8) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:
a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej […]
Niech nie zmyli cię w tym zakresie nazwa umowy. Nawet jeżeli umowa nie jest nazwana wprost umową o dzieło, bo np. mamy do czynienia z umową wydawniczą, to zamówienie stworzenia utworu nie jest niczym innym jak zamówieniem dzieła.
Często zdarza się, że umowa łącząca w sobie dwa różne świadczenia, np. stworzenie utworu i udzielenie do niego licencji, przewiduje jedno zbiorowe wynagrodzenie. Jest to wygodne, ale komplikuje potem przyporządkowanie wypłacanego twórcy wynagrodzenia do właściwego źródła przychodów na potrzeby realizacji obowiązków płatnika.
Dlatego przy tego typu współpracach warto rozważyć podział wynagrodzenia na wynagrodzenie za stworzenie utworu oraz wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich / udzielenie licencji.
Koszty uzyskania przychodu
Przy obliczaniu zaliczki na podatek dochodowy pojawia się temat kosztów uzyskania przychodu (KUP), które mają wpływ na jej wysokość. Podatek płacony jest bowiem od dochodu, a dochód to przychód pomniejszony o koszty.
Najbardziej prawidłowe postępowanie przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodu opiera się na podziale wynagrodzenia zgodnie z tym, co pisałem wcześniej – na wynagrodzenie za stworzenie utworu oraz wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich / udzielenie licencji.
20% KUP
W odniesieniu do wynagrodzenia za stworzenie utworu możesz zastosować 20% KUP.
Koszty uzyskania niektórych przychodów określa się:
4) z tytułów określonych w art. 13 pkt 2, 4-6 i 8 – w wysokości 20% uzyskanego przychodu […]
50% KUP
W odniesieniu do wynagrodzenia za przeniesienie praw autorskich albo udzielenie licencji pojawia się potencjalna możliwość skorzystania z 50% KUP.
Koszty uzyskania niektórych przychodów określa się:
3) z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzania przez nich tymi prawami – w wysokości 50% uzyskanego przychodu, z zastrzeżeniem ust. 9a i 9b […]
Pamiętaj, że sam fakt uznania wynagrodzenia za przychód z tytułu korzystania przez twórcę z praw autorskich nie oznacza jeszcze, że z automatu możesz stosować 50% KUP.
Przychód musi mieścić się w ramach jednego z rodzajów działalności wymienionych w art. 13 ust. 9b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Przepis ust. 9 pkt 3 stosuje się do przychodów uzyskiwanych z tytułu:
1) działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
2) działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
3) produkcji audialnej i audiowizualnej;
4) działalności publicystycznej;
5) działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
6) działalności konserwatorskiej;
7) prawa zależnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1231 oraz z 2020 r. poz. 288), do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;
8) działalności badawczo-rozwojowej, naukowej, naukowo-dydaktycznej, badawczej, badawczo-dydaktycznej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.
Pamiętaj również, że 50% KUP ograniczone są kwotowo w skali roku.
W roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów, o których mowa w ust. 9 pkt 1-3, nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1.
Co ze składkami ZUS?
W chwili pisania tego artykułu umowy o dzieło nie podlegają oskładkowaniu.
Jeżeli zatem twórca wykonuje na zamówienie określony utwór, wynagrodzenie za stworzenie utworu wolne jest od składek ZUS.
Co jednak z wynagrodzeniem za przeniesienie praw autorskich albo udzielenie licencji, tym bardziej gdy jest ono wypłacane regularnie, np. co co miesiąc / kwartał i uzależnione od wysokości dochodów uzyskiwanych z eksploatacji utworu? Sprawdźmy.
ZUS od wynagrodzenia za prawa autorskie
Składki ZUS związane są z obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi. Kto pod nie podlega?
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej ,,członkami spółdzielni”;
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej ,,zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;
5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;
5a) osobami współpracującymi z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;
6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 30 lipca 2004 r. o uposażeniu posłów do Parlamentu Europejskiego wybranych w Rzeczypospolitej Polskiej, zwanymi dalej ,,posłami i senatorami”;
7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej ,,stypendystami sportowymi”;
7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego;
7b) otrzymującymi stypendium doktoranckie doktorantami;
8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej ,,bezrobotnymi”;
9a) osobami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostały skierowane przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, zwanymi dalej ,,osobami pobierającymi stypendium”;
9b) osobami pobierającymi stypendium na podstawie przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w okresie odbywania studiów podyplomowych;
10) duchownymi;
11) żołnierzami niezawodowymi pełniącymi czynną służbę wojskową, z wyłączeniem żołnierzy pełniących służbę kandydacką;
12) osobami odbywającymi służbę zastępczą;
19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy;
21) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia;
22) członkami rad nadzorczych wynagradzanymi z tytułu pełnienia tej funkcji;
23)małżonkiem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
Jak widzisz, w powyższym wyliczeniu nie znajduje się twórca uzyskujący wynagrodzenie za korzystanie z praw autorskich.
Zatem wynagrodzenie za korzystanie z praw autorskich traktowane na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako przychód z praw majątkowych (art. 18 UOPDOF) nie podlega oskładkowaniu, tak samo jak oskładkowaniu nie podlega przychód z umowy o dzieło.
Jeżeli utwór, którego dotyczy wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich / udzielenie licencji został stworzony w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług lub innej umowy do której stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia, a wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich / udzielenie licencji wypłacane jest przez pracodawcę / zleceniodawcę / usługobiorcę, to takie wynagrodzenie wchodzi w skład podstawy do ustalania składek ZUS z tytułu umowy o pracę / zlecenia / świadczenia usług.
Indywidualna interpretacja jako zabezpieczenie
Informacje zawarte w tym artykule są wynikiem analizy przepisów prawa. Wnioski z tej analizy potwierdzają również indywidualne interpretacje, jak np. interpretacja WPI/200000/43/364/2021 w sprawie składek ZUS od umowy licencyjnej.
Jeżeli lubisz dmuchać na zimne i ponad wszystko cenisz sobie święty spokój, pamiętaj, że również możesz wystąpić o indywidualną interpretację w swojej sprawie na podstawie art. 34 ustawy Prawo przedsiębiorców. Taka interpretacja stanowi najsilniejsze zabezpieczenie na wypadek, gdyby w przyszłości organ próbował zakwestionować stosowaną przez ciebie praktykę.
Podsumowanie
Jeżeli twórca nie prowadzi działalności gospodarczej, przedsiębiorca-zamawiający występuje jako płatnik podatku dochodowego.
W określonych przypadkach istnieje możliwość skorzystania z 50% KUP.
Wynagrodzenie za prawa autorskie zasadniczo nie podlega oskładkowaniu, chyba że jest uzyskiwane w ramach stosunku pracy, zlecenia lub świadczenia usług.
Jeżeli nie masz pewności, jak postąpić, możesz uzyskać indywidualną interpretację na podstawie art. 34 prawa przedsiębiorców.
Potrzebujesz pomocy?
Potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej?
Wyślij wiadomość na adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl .
Jeżeli szukasz szybkiego i budżetowego rozwiązania, sprawdź ofertę sklepu dla kreatywnych. Być może zainteresuje cię np. Pakiet Udanej Współpracy.
Bonus: kurs o umowach prawnoautorskich
Dodatkiem do tego artykułu jest mini-kurs o umowach prawnoautorskich.
Dodatek dostępny jest dla subskrybentów newslettera.
Zdjęcie w nagłówku autorstwa Polina Tankilevitch z Pexels.