Ubezpieczenie zdrowotne freelancera

Emerytura to dla freelancera wizja mglista, odległa i abstrakcyjna. Inaczej niż choroba, która może przydarzyć się w każdej chwili. Dlatego freelancerzy często pytają mnie, jak zapewnić sobie ubezpieczenie zdrowotne.

Z tego artykułu, dowiesz się:

  • co daje ubezpieczenie zdrowotne,
  • czym różni się ubezpieczenie państwowe od prywatnego,
  • kiedy ubezpieczenie państwowe jest obowiązkowe, a kiedy dobrowolne,
  • jak przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia,
  • ile kosztuje ubezpieczenie dobrowolne i jakie obowiązki się z nim łączą,
  • jak zapewnić sobie państwowe ubezpieczenie jako członek rodziny.

Spis treści

Co daje ubezpieczenie zdrowotne?

Ubezpieczenie zdrowotne jest po to, byś mógł skorzystać z pomocy lekarskiej, gdy będziesz tego potrzebował.

Jeśli jesteś chorowity, doskonale zdajesz sobie sprawę, jakie to ważne.

Jeśliś zdrów jak byk, wiedz, że i najzdrowszym przytrafiają się sytuacje kryzysowe. Nikt przecież nie planuje pobytu w szpitalu.

Swoją motywacją do posiadania ubezpieczenia zdrowotnego podzielił się ze mną Tomek Maciak, freelancer:

Prakreacja.pl
Motywacja jest krótka. Trzeba być ubezpieczonym, a forma dobrowolnego ubezpieczenia to jedyna forma dostępna dla osób zatrudnionych na umowach o dzieło.

Państwowo lub prywatnie

Jeśli chcesz posiadać ubezpieczenie zdrowotne, masz dwie opcje:

  • ubezpieczenie państwowe,
  • ubezpieczenie prywatne.

Ubezpieczenie państwowe to osławiony NFZ.

Myślisz NFZ, widzisz kolejki w przychodni i wielomiesięczne oczekiwanie na wizytę u specjalisty. Ale widzisz też opiekę szpitalną w nagłej sytuacji.

Ubezpieczenie zdrowotne w NFZ może być obowiązkowe albo dobrowolne.

Ubezpieczenie prywatne to ubezpieczenie zawsze dobrowolne. Komercyjne, wykupywane u prywatnego ubezpieczyciela.

Ubezpieczenie prywatne może być tańsze albo droższe. Tańsze będzie obejmowało wyłącznie wizyty u lekarza. Droższe zapewni ci również zwrot kosztów leczenia szpitalnego.

Nie rozpisuję się o ubezpieczeniu prywatnym. Z łatwością znajdziesz liczne oferty takiego ubezpieczenia.

Opowiem ci teraz o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, czyli ubezpieczeniu państwowym, ubezpieczeniu w NFZ.

Słyszałeś o minimalnej stawce godzinowej dla samozatrudnionych i freelancerów oraz o konieczności prowadzenia ewidencji czasu pracy? Koniecznie sprawdź ten artykuł: Minimalna stawka godzinowa dla samozatrudnionych i freelancerów.

Powszechne ubezpieczenie zdrowotne

Powtórzę, że powszechne ubezpieczenie zdrowotne może być:

  • obowiązkowe,
  • dobrowolne.

Obowiązkowe, czyli takie, przed którym nie możesz uciec, nawet gdybyś bardzo chciał.

Dobrowolne, czyli takie, które daje ci możliwość objęcia ubezpieczeniem, gdy bardzo ci na tym zależy.

1. Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne

Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegasz obowiązkowo, gdy:

  • pracujesz na etacie,
  • prowadzisz własną działalność gospodarczą,
  • wykonujesz umowę zlecenia.

Powyższe wyliczenie to uproszczenie na potrzeby artykułu. Chcę, byś łatwo mógł zorientować się w temacie, dlatego nie cytuję treści przepisu.

Jeśli chcesz zapoznać się z pełnym wyliczeniem osób, które podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, zajrzyj do art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Prakreacja.pl
Z powyższego wyliczenia wynika najważniejsza informacja:

  • jeśli pracujesz na podstawie umowy o dzieło, nie podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Ba, jeśli pracujesz na umowie o dzieło nie podlegasz obowiązkowo żadnym ubezpieczeniom społecznym.

Masz jednak możliwość przystąpienia do ubezpieczeń dobrowolnie.

Szukasz informacji na temat opodatkowania umów o dzieło?

Sprawdź inne moje artykuły:

2. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne

Freelancerzy, którzy korzystają z mojej pomocy, często pytają mnie o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. Na emeryturze im nie zależy, ale na pomocy lekarskiej już tak. To zrozumiałe.

Jeśli ty również szukasz opcji na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne w ramach NFZ, mam dla ciebie dwie wiadomości. Jedną dobrą i jedną złą.

Dobra wiadomość jest taka, że możesz skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Zła wiadomość jest taka, że dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne może być nieopłacalne. Dlaczego? O tym w kolejnych akapitach.

Jak przystąpić do ubezpieczenia?

Z obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym nie ma większej filozofii. Pracodawca lub zleceniodawca zgłasza cię do ubezpieczenia i odprowadza w twoim imieniu składkę na ubezpieczenie. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, zgłaszasz się i odprowadzasz składkę samodzielnie.

Jeśli jednak czytasz ten artykuł, to prawdopodobnie najbardziej interesuje cię kwestia dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Za chwilę opowiem ci, jak ugryźć ten problem.

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego wymaga:

  • zamieszkiwania na terenie Polski,
  • posiadania dokumentu potwierdzającego ostatni okres ubezpieczenia – np. umowa o pracę,
  • wypełnienia wniosku,
  • zawarcia umowy w oddziale NFZ,
  • wniesienia opłaty dodatkowej,
  • złożenia deklaracji ZUS ZZA.

Nie wdaję się w szczegóły procedury, bo są one przystępnie przedstawione na oficjalnej stronie NFZ. Zobacz tutaj: jak ubezpieczyć się dobrowolnie? Opowiem natomiast o kwestiach, które uważam za ważne.

>> Zamieszkiwanie na terenie Polski

Dla dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego nie ma znaczenia obywatelstwo. Kluczowe jest miejsce zamieszkania.

Jeśli nie mieszkasz w Polsce, nie możesz korzystać z dobrowolnego ubezpieczenia.

>> Ostatni okres ubezpieczenia

Fakt, kiedy ostatnio posiadałeś ubezpieczenie zdrowotne jest bardzo ważny. Od niego zależy wysokość opłaty dodatkowej, jaką musisz wnieść, by do ubezpieczenia dobrowolnego przystąpić.

Istotne jest to, że nie zawsze trzeba pracować, by być ubezpieczonym.

Przykładowo, jeśli jesteś ubezpieczony jako członek rodziny, to mimo że nie pracujesz, posiadasz ubezpieczenie zdrowotne. Gdy stracisz status członka rodziny (np. zakończysz studia), to dopiero wtedy przestaniesz podlegać ubezpieczeniu zdrowotnemu. Dopiero od tej chwili będzie liczyć się upływ czasu od ostatniego okresu ubezpieczenia.

Ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegasz również, będąc zarejestrowanym w Urzędzie Pracy bezrobotnym. Oznacza to, że dopiero od momentu, gdy stracisz status zarejestrowanego bezrobotnego, rozpocznie biec okres bez ubezpieczenia.

Zwracam na to uwagę, bo okres bez ubezpieczenia warunkuje wysokość opłaty dodatkowej za przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia.

Prakreacja.pl

Jest prosty sposób na uniknięcie opłaty, nawet gdy nie łapiesz się na powyższe przykłady. Wystarczy, że uda ci się choćby na krótko „załapać” na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.

Swoją sytuacją podzielił się ze mną Tomek Maciak, freelancer: „mnie obecny zamawiający zatrudnił na chwilę na zlecenie zamiast na umowę o dzieło. Obciążył mnie kosztami, ale to wyszło kila stówek w sumie, a nie musiałem płacić tej dużej opłaty dodatkowej”.

>> Opłata dodatkowa

Powiedziałem wcześniej, że dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne może być nieopłacalne. Kiedy? Wtedy, gdy nie byłeś ubezpieczony dłużej niż 3 miesiące.

Jeśli nie byłeś ubezpieczony dłużej niż 3 miesiące, musisz wnieść opłatę dodatkową. Wysokość tej opłaty zależy od tego, jak długo nie byłeś ubezpieczony:

  • od 3 miesięcy do roku – 856,16 zł,
  • powyżej roku do 2 lat – 2140,40 zł,
  • powyżej 2 lat do 5 lat – 4280,80 zł,
  • powyżej 5 do 10 lat – 6421,00 zł,
  • powyżej 10 lat – 8561,60 zł.

Podałem powyżej konkretne kwoty opłaty dodatkowej. Ale te kwoty mogą się zmieniać. Dlaczego? Bo kwoty te zależą od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Kwoty, który widzisz powyżej są aktualne na chwilę pisania tego artykułu (04.03.2016). Podałem je, byś miał wyobrażenie o jakich sumach mówimy. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak dokładnie te kwoty są wyliczane, zajrzyj do art. 68 ust. 8 ustawy o o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

>> Deklaracja ZZA

Przystępując do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, musisz złożyć w ZUS deklarację ZUS ZZA.

Jest to deklaracja zgłoszeniowa, a jej druk bez problemu znajdziesz w Internecie.

W deklaracji musisz podać swój kod ubezpieczenia. W przypadku dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego jest to kod 24 10 XX.

Na złożenie deklaracji masz 7 dni od zawarcia z NFZ umowy dobrowolnego ubezpieczenia.

Deklarację możesz złożyć pisemnie, ale możesz zrobić to również elektronicznie, jeśli posiadasz Profil Zaufany oraz konto w Platformie Usług Elektronicznych (PUE).

Profil Zaufany i PUE brzmią tajemniczo, ale w Internecie bez problemu znajdziesz kompletne przewodniki, również na stronie ZUS. Materiały udostępniane przez instytucje państwowe stoją na coraz wyższym poziomie.

Jeśli nie jesteś pewien, czy dobrze wypełniłeś deklarację, najlepiej pójdź bezpośrednio do oddziału ZUS, zrób ładne oczy i poproś panią, by ci pomogła.

Ile to kosztuje?

Wiesz już, co musisz zrobić, by przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Myślę jednak, że dużo bardziej od procedury przystąpienia interesuje cię, ile będziesz musiał co miesiąc płacić za takie ubezpieczenie. Służę odpowiedzią.

Składka na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne uzależniona jest od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Prakreacja.pl

Art. 68

4. Podstawę wymiaru składki opłacanej przez:

1) osobę, o której mowa w ust. 1, stanowi kwota deklarowanego miesięcznego dochodu, nie niższa jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu wynagrodzeniu;

Przywołany powyżej przepis mówi o podstawie wymiaru składki. Podstawa wymiaru składki to po prostu kwota, którą mnoży się przez stawkę i uzyskuje w ten sposób wysokość składki.

Stawka to 9 %.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie, a więc podstawa składki to w tej chwili 4280,80 zł.

Oznacza to, że składa na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wynosi w tej chwili 385,27 zł.

Dla porównania, w ramach tak znienawidzonej przez Polaków działalności gospodarczej, składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi w tej chwili 288,95 zł.

Wysokość składki może zmieniać się co kwartał. Wynika to z tego, że co kwartał podawane jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w ostatnim kwartale. Wszystko dzieje się na stronie GUS (Główny Urząd Statystyczny), ale bez problemu znajdziesz również na innych stronach aktualną wysokość stawki.

Dodam jeszcze, że przepis mówi o najniższej możliwej podstawie wymiaru składki. Teoretycznie, możesz zadeklarować wyższą podstawę. W praktyce, nikt nie będzie dopłacał, gdy nie musi.

Obowiązki ubezpieczonego

Wiesz już, jak przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego i ile będzie cię to co miesiąc kosztować.

To jeszcze nie wszystko. Chcę ci jeszcze opowiedzieć o trzech ważnych obowiązkach.

Jeśli jesteś dobrowolnie ubezpieczony, to musisz oczywiście płacić co miesiąc składkę w odpowiedniej wysokości. Tak jak pisałem wcześniej, wysokość składki może się zmieniać co kwartał, więc bądź czujny.

Składka płatna jest do 15-go dnia miesiąca.

Oprócz płacenia składki, pamiętaj również o:

  • składaniu deklaracji ZUS DRA,
  • zgłoszeniu członków rodziny, którzy nie są obowiązkowo ubezpieczeni.

>> Deklaracja ZUS DRA

Deklarację DRA musisz składać do ZUS za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu.

Termin złożenia deklaracji upływa 15-go dnia miesiąca.

Możesz ją składać pisemnie albo elektronicznie, jeśli posiadasz Profil Zaufany oraz konto w EPU.

Jeśli przy pierwszym składaniu deklaracji DRA nie jesteś pewien, czy dobrze ją wypełniłeś, najlepiej udaj się do oddziału ZUS i poproś o pomoc.

> > Zgłoszenie członków rodziny

Obowiązek zgłoszenia członków rodziny wynika z art. 68 ust. 3 ustawy o o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Prakreacja.pl

Art. 68

3. Osoba, o której mowa w ust. 1, jest obowiązana zgłosić do Funduszu członków rodziny, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 5 i 6, w terminie 7 dni od dnia określonego w umowie, o której mowa w ust. 5, lub od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia.

Zgłoszenia dokonuje się na druku ZUS ZCNA.

O tym, kto jest członkiem rodziny w myśl przepisów oraz w jaki sposób dokonać takiego zgłoszenia, przeczytasz w kolejnych akapitach, gdy przedstawię alternatywny sposób na ubezpieczenie zdrowotne w postaci ubezpieczenia jako członek rodziny właśnie.

Ubezpieczenie jako członek rodziny

Wyposażyłem cię w kompletną wiedzą na temat dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Ale dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne to nie jedyny sposób na ubezpieczenie, gdy nie łapiesz się na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne.

Alternatywą jest ubezpieczenie jako członek rodziny.

Zanim przedstawię ci procedurę, sprawdźmy, kto w ogóle z takiej opcji może skorzystać. Czyli kto według ustawy jest członkiem rodziny.

Prakreacja.pl

Art. 5 Użyte w ustawie określenia oznaczają:

3) członek rodziny – następujące osoby:

a) dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,

b) małżonka,

c) wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym;

W „dorosłym” życiu freelancera najczęściej występuje ubezpieczenie jako małżonek.

Oczywiście, większość z nas za młodu ubezpieczona jest przy rodzicach, ale wraz z zakończeniem nauki to się kończy.

Zatem jeśli ty pracujesz na umowie o dzieło, a twój małżonek na etacie, na zleceniu lub prowadzi własną działalność, to możesz być ubezpieczony przy swoim małżonku.

Jak to zrobić?

Jeśli twój małżonek pracuje u kogoś, to musi on poinformować pracodawcę lub zleceniodawcę o konieczności zgłoszenia ciebie jako członka rodziny do ubezpieczenia.

Jeśli twój małżonek prowadzi działalność gospodarczą, to musi zgłosić cię sam. Właściwy druk to ZUS ZCNA.

Pamiętaj jednak, że jeśli nabędziesz tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, musisz zostać wyrejestrowany z ubezpieczenia przy małżonku. To też trzeba będzie zgłosić.

Prakreacja.pl

Potrzebujesz indywidualnej pomocy?

Napisz do mnie na adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl.

Prosta recepta? Własna firma

Zmęczony?

Jeśli tak, mam dla ciebie prostą receptę na rozwiązanie wszystkich twoich problemów. Zarówno podatkowych, jak i ubezpieczeniowych.

Po prostu załóż działalność gospodarczą.

Przez pierwsze dwa lata będziesz łącznie ze składką zdrowotną płacił ok. 460 zł ZUS, coś tam dorzucisz za księgowość, a będziesz miał święty spokój i żadne dywagacje takie jak w tym artykule nie będą cię dotyczyć.

Ten mityczny strach przed własną firmą często ma wielkie oczy. Kilku moich klientów przekonało się już o tym na własnej skórze.

Nie mówię tego po to, by namawiać cię na działalność. Ale jeśli masz regularne i stałe dochody, a przy tym wiele wątpliwości dotyczących działania jako osoba prywatna, to firma może być dla ciebie dobrym rozwiązaniem. Napisz do mnie, porozmawiamy.

Nie chcesz zakładać jednoosobowej firmy, bo myślisz raczej o spółce? Koniecznie sprawdź te dwa artykuły:

Potrzebujesz więcej informacji jak założyć działalność gospodarczą?

Przeczytaj inny mój artykuł: jak bezboleśnie przejść na samozatrudnienie i założyć firmę?

Podsumowanie

Uff… to był naprawdę długi artykuł. Oto jego krótkie podsumowanie:

  • ubezpieczenie zdrowotne daje ci dostęp do pomocy lekarskiej i szpitalnej,
  • ubezpieczenie może być państwowe lub prywatne,
  • ubezpieczenie państwowe w ramach NFZ może być obowiązkowe albo dobrowolne,
  • obowiązkowe ubezpieczenie dotyczy pracowników, zleceniobiorców i przedsiębiorców,
  • dobrowolne ubezpieczenie wymaga podjęcia kilku kroków i trochę kosztuje,
  • alternatywą jest ubezpieczenie jako członek rodziny przy małżonku,
  • czasem najprościej po prostu założyć firmę.

Jesteś freelancerem? Przygotowałem dla ciebie wyjątkowe kompendium wiedzy:

Bonus: kurs o umowach prawnoautorskich

Dodatkiem do tego artykułu jest mini-kurs o umowach prawnoautorskich.

Dodatek dostępny jest dla subskrybentów newslettera.

Prakreacja.pl

Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi systemu komentarzy Disqus w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu komentarze.