GPSR – bezpieczeństwo produktów w e-commerce. Sklepy internetowe, platformy handlowe, marketplace.

Od 13 grudnia 2024 r. rozpoczyna być stosowane GPSR – rozporządzenie dot. ogólnego bezpieczeństwa produktów. To kolejna europejska regulacja, która zadaje bolesny cios branży e-commerce.

Idea jest jak zwykle szczytna, ale sklepy internetowe, aplikacje sprzedażowe, platformy handlowe po raz kolejny muszą stawić czoła nowym obowiązkom. Mnie natomiast niezliczony już raz w 10 letniej karierze przypada niewdzięczna rola posłańca. Nowiny nie są optymistyczne, ale nie ma wyjścia – musimy się z nimi zmierzyć.

Tym bardziej, że uprawnienia kontrolne organów nadzorczych i kary są naprawdę spektakularne.

Spis treści

Wideo i podcast o GPSR

Jeżeli wolisz oglądać niż czytać, ten poradnik jest dostępny również w formie wideo.

Jeżeli lubisz podcasty, ten poradnik możesz również odsłuchać w ulubionej aplikacji podcastowej.

Baza wiedzy na temat GPSR

Tworzymy w kancelarii na bieżąco bazę więdzy poświęconą GPSR.

Znajdziesz tam wszystkie bezpłatne materiały edukacyjne dot. rozporządzenia.

Przejdź tutaj: GPSR – baza wiedzy.

Kontrole i kary – serio?

Nie lubię straszyć kontrolami i karami. Wolę język korzyści i przedstawianie realizacji obowiązków prawnych jako szansy na zdobycie przewagi konkurencyjnej, np. budowanie zaufania poprzez czytelne regulaminy.

Ale gdy otworzyłem projekt ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów, zdębiałem.

W toku kontroli wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może w szczególności:

1) żądać przedstawienia odpowiednich dokumentów, specyfikacji technicznych, danych lub informacji niezbędnych do stwierdzenia, czy produkt jest bezpieczny i zgodny z przepisami rozporządzenia 2023/988 oraz przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 6, w tym udzielenia dostępu do wbudowanego oprogramowania w zakresie, w jakim taki dostęp jest niezbędny do dokonania tej oceny, w każdej formie lub formacie i niezależnie od nośnika danych lub miejsca, w którym takie dokumenty, specyfikacje techniczne, dane lub informacje są przechowywane;

2) żądać przedstawienia informacji na temat łańcucha dostaw, szczegółów sieci dystrybucji, ilości produktów na rynku oraz innych modeli produktu o takich samych właściwościach technicznych jak produkt będący przedmiotem kontroli, o ile ma to znaczenie dla dokonania oceny, czy produkt jest bezpieczny i zgodny z przepisami rozporządzenia 2023/988 oraz przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 6;

3) żądać przedstawienia informacji niezbędnych do ustalenia własności stron internetowych, jeżeli te informacje dotyczą produktu będącego przedmiotem kontroli;

4) sprawdzać bezpieczeństwo produktów wprowadzonych do obrotu lub udostępnionych na rynku, aż do ostatniego etapu ich używania.

Art. 25 projektu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów

Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może zażądać od kontrolowanego, który oferuje produkt do sprzedaży na odległość, nieodpłatnego dostarczenia tego produktu, w ilościach niezbędnych do przeprowadzenia badań, w celu ustalenia czy produkt jest bezpieczny i zgodny zprzepisami rozporządzenia 2023/988 lub przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 6

Art. 33 projektu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów

Wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej może dokonać zakupu kontrolnego produktu oferowanego do sprzedaży na odległość w ilościach niezbędnych do przeprowadzenia badań, w celu ustalenia czy produkt jest bezpieczny i zgodny z przepisami rozporządzenia 2023/988 lub przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 6.

Art. 34 projektu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów

W przypadku stwierdzenia, że produkt jest niebezpieczny lub nie jest zgodny z przepisami rozporządzenia 2023/988 lub przepisami wykonawczych wydanymi na podstawie art. 6, Prezes Urzędu w drodze decyzji:

1)  nakazuje wyeliminowanie ryzyk stwarzanych przez produkt;

2)  nakazuje zapewnienie zgodności z przepisami rozporządzenia 2023/988 lub przepisami wykonawczymi wydanymi na podstawie art. 6;

3)  zakazuje udostępniania produktu na rynku, jego oferowania lub prezentowania i nakazuje podjęcie czynności niezbędnych do zapewnienia przestrzegania tego zakazu;

4)  nakazuje natychmiastowe wycofanie produktu z obrotu;

5)  nakazuje ostrzeżenie konsumentów, określając termin i formę ostrzeżenia;

6)  nakazuje usunięcie zinterfejsu online treści odnoszących się do produktu lub umieszczenie na interfejsie online wyraźnego ostrzeżenia dotyczącego produktu dla użytkowników końcowych, w momencie uzyskania przez nich dostępu do interfejsu online;

7)  nakazuje odzyskanie produktu od konsumentów;

8)  nakazuje zniszczenie produktu lub uczynienie go niezdatnym do użytku w inny sposób.

Art. 49 projektu ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów

To tylko niektóre z przepisów regulujących uprawnienia organu nadzorczego. Dość inwazyjne, prawda? Trąci to wręcz czasem ingerencją w tajemnicę przedsiębiorstwa…

Kary? Nie będę wklejał przepisów, bo nawet nieograniczone zasoby internetu mogą tego nie pomieścić.

Powiem tak – kar administracyjnych wpisanych w 22 oddzielne artykuły ustawy to jeszcze nie widziałem. Kwoty? Od 40 tyś. do 1 mln. w zależności od uchybienia. Biorąc pod uwagę, że UOKiK i Inspekcja Handlowa to dość aktywne organy nadzorcze… spuśmy zasłonę milczenia, oddajmy się zadumie, listopad nadchodzi.

Kto musi dostosować się do GPSR?

Rozporządzenie GPSR obowiązuje bezpośrednio. Polska ustawa ma charakter wyłącznie uzupełniający. To tak jak z naszym dobrze już znanym i oswojonym przyjacielem – RODO. Wspominam o tym, bo w chwili, gdy piszę te słowa, polska ustawa jest dopiero w fazie prac projektowych. Nie ma jednak co zwlekać z ogarnięciem tematu, bo rozporządzenie i tak jest stosowane od 13 grudnia 2024 r.

Kto zatem musi ogarnąć to całe GPSR?

Każdy, kto ma coś wspólnego ze sprzedażą towarów przez internet. I nie tylko przez internet, ale ten artykuł jest kierowany do branży ecommerce, z którą pracuję na co dzień w ramach kancelarii praKreacja.legal.

Uprzedzam – uprościłem temat. Jeśli zajmujesz się prawem, możesz teraz słusznie upomnieć mnie, że GPSR wcale nie posługuje się takim sformułowaniem, jakiego użyłem. To prawda. Rozporządzenie wprowadza rozbudowaną siatkę terminologiczną, wyróżniając:

• producentów,
• importerów,
• dystrybutorów,
• dostawców usług realizacji zamówień,
• podmioty gospodarcze,
• dostawców internetowych platform handlowych.

Więc jeśli masz coś wspólnego ze sprzedażą towarów przez internet, to w pierwszej kolejności musisz ustalić, kim dokładnie jesteś na gruncie GPSR, bo od tego zależy zakres twoich obowiązków.

Nie produkuję, nie importuję, nie dystrybuuję… po prostu sprzedaję… ha! jestem uratowany!

Przykro mi, ale zgodnie z niewdzięczną rolą posłańca złych nowin – studzę entuzjazm. Gdy wczytasz się w treść rozporządzenia, okaże się, że „zwykły sprzedawca” to dystrybutor.

„dystrybutor” oznacza każdą osobę fizyczną lub prawną w łańcuchu dostaw, niebędącą producentem ani importerem, która udostępnia produkt na rynku;

„udostępnienie na rynku” oznacza dostarczenie produktu do celów dystrybucji, konsumpcji lub używania na rynku Unii w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie;

Art. 3 GPSR

A jak poczytasz jeszcze dokładniej, to możesz ku swemu zaskoczeniu odkryć, że oto stałeś się producentem, bo np. zamówiłeś towar, obrandowałeś go i sprzedajesz pod własną marką. Nie produkowałeś, a jesteś producentem. It’s a kind of magic, magic! 

Osobę fizyczną lub prawną uznaje się za producenta do celów niniejszego rozporządzenia i podlega ona obowiązkom producenta określonym w art. 9, w przypadku gdy ta osoba fizyczna lub prawna wprowadza produkt do obrotu pod nazwiskiem lub nazwą lub znakiem towarowym danej osoby fizycznej lub prawnej.

Art. 13 ust. 1 GPSR

Obowiązki sprzedawców-dystrybutorów

Przyjmijmy, że jesteś sprzedawcą-dystrybutorem. Zostawmy na boku producenta i importera, bo zginiemy w natłoku wątków do ogarnięcia.

Uwadze dystrybutora poleca się art. 12 GPSR.

1. Przed udostępnieniem produktu na rynku dystrybutorzy weryfikują, czy producent oraz, w stosownych przypadkach, importer spełnili, w zależności od przypadku, wymagania określone w art. 9 ust. 5, 6 i 7 oraz art. 11 ust. 3 i 4.

2. Dystrybutorzy zapewniają, aby w czasie, gdy ponoszą odpowiedzialność za produkt, warunki jego przechowywania lub transportu nie zagrażały zgodności produktu z ogólnym wymaganiem bezpieczeństwa określonym w art. 5 oraz zgodności produktu, w zależności od przypadku, z wymaganiami określonymi w art. 9 ust. 5, 6 i 7 oraz art. 11 ust. 3 i 4.

3. W przypadku gdy dystrybutor, który na podstawie posiadanych informacji stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać, że produkt nie jest zgodny, w zależności od przypadku, z wymaganiami art. 5, art. 9 ust. 5, 6 i 7 oraz art. 11 ust. 3 i 4, nie udostępnia tego produktu na rynku, dopóki nie będzie on zgodny z wymaganiami.

4. W przypadku gdy dystrybutor, który na podstawie posiadanych informacji stwierdzi lub ma powody, by przypuszczać, że produkt udostępniony przez niego na rynku jest produktem niebezpiecznym lub nie jest zgodny, w zależności od przypadku, z wymaganiami art. 9 ust. 5, 6 i 7 oraz art. 11 ust. 3 i 4, dany dystrybutor:

a) natychmiast informuje o tym producenta lub importera, stosownie do przypadku;

b) zapewnia, aby podjęto środki naprawcze niezbędne do skutecznego doprowadzenia produktu do zgodności z wymaganiami, w tym, w stosownych przypadkach, do jego wycofania z obrotu lub odzyskania; oraz

c) zapewnia, aby organy nadzoru rynku państw członkowskich, w których produkt został udostępniony na rynku, zostały o tym natychmiast poinformowane za pośrednictwem portalu Safety Business Gateway.

Do celów akapitu pierwszego lit. b) i c) dystrybutor podaje odpowiednie dostępne mu szczegółowe informacje na temat ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów, liczby produktów, których to dotyczy, oraz podjętych już środków naprawczych.

Art. 12 GPSR

Sporo tego, prawda? Przed wszystkim, jako sprzedawca nie możesz powiedzieć, że ty tylko sprzedajesz, a jak coś nie tak, to producent zawinił. GPSR nakłada na ciebie konieczność zweryfikowania czy producent / importer spełnił wymagania związane z bezpieczeństwem produktu.

Jeśli stwierdzisz, że wymagania są niespełnione, to powinieneś powstrzymać się ze sprzedażą.

Stajesz się zatem dodatkowym wentylem bezpieczeństwa w łańcuchu dostaw. Tłumaczy to motyw 32 GPRS.

[…]

Wszystkie podmioty gospodarcze uczestniczące w łańcuchu dostaw i dystrybucji powinny podejmować odpowiednie środki w celu zapewnienia, aby udostępniały one na rynku wyłącznie produkty bezpieczne oraz zgodne z niniejszym rozporządzeniem.

Konieczny jest jasny i proporcjonalny podział obowiązków odpowiadających roli poszczególnych podmiotów w procesie dostawy i dystrybucji.

Na przykład w przypadku weryfikacji, czy producent oraz, w stosownych przypadkach, importer wywiązali się ze swoich obowiązków, dystrybutorzy powinni być zobowiązani jedynie do przeprowadzania weryfikacji stanu faktycznego, a nie do oceny dostarczonych przez nich informacji. […]

Na tym jednak nie koniec. Jeśli rozmawiamy o sprzedaży internetowej, to wjeżdża jeszcze „dziewiętnastka”.

W przypadku gdy podmioty gospodarcze udostępniają produkty na rynku w internecie lub w inny sposób na odległość, oferta tych produktów musi zawierać w sposób jasny i widoczny co najmniej następujące informacje:

a) imię i nazwisko lub nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy producenta oraz adres pocztowy i elektroniczny, pod którym można się z nim skontaktować;

b) w przypadku gdy producent nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Unii – imię i nazwisko lub nazwę, adres pocztowy i elektroniczny osoby odpowiedzialnej w rozumieniu art. 16 ust. 1 niniejszego rozporządzenia lub art. 4 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2019/1020;

c) informacje umożliwiające identyfikację produktu, w tym jego obraz, rodzaj, a także inne identyfikatory produktu; oraz

d) wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa, które powinny być umieszczone na lub opakowaniu, lub zawarte w dołączonym dokumencie towarzyszącym zgodnie z niniejszym rozporządzeniem lub mającym zastosowanie unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, w języku łatwo zrozumiałym dla konsumentów, określonym przez państwo członkowskie, w którym produkt jest udostępniany na rynku.

Art. 19 GPSR

Zrobiło się naprawdę ciekawie, prawda? Szczególnie gdy chodzi o te wszelkie ostrzeżenia lub informacje na temat bezpieczeństwa, które masz obowiązek zamieść w ofercie na stronie.

Coś ta karta produktu puchnie coraz bardziej. A może trzeba będzie pomyśleć o jakieś dodatkowej sekcji, zakładce? No bo przecież UX, czytelność, przejrzystość, a przede wszystkim – przyjazność. O tak, przyjazność dla użytkownika zawsze na pierwszym miejscu. UE to lubi!

Przytoczyłem powyżej przepisy dotyczące dystrybutorów. Jeśli czytasz ten artykuł jako producent lub importer, wiedz, że to nie wyczerpuje tematu. Zresztą ogólnym założeniem tego poradnika nie jest opisanie wszystkiego ultra szczegółowo (i ja, i Ty mielibyśmy serdecznie dość!), ale zwrócenie uwagi na problem.

Zachęcam Cię do lektury rozporządzenia, bo tylko tak możesz zdobyć pełen obraz sytuacji. Jeśli nie masz czasu / chęci, mogę zdjąć z Ciebie ten ciężar, tłumacząc wszystko podczas indywidualnej konsultacji – napisz na wojciech.wawrzak@prakreacja.pl.

Produkty wyłączone spod GPSR

Jeśli masz coś wspólnego ze sprzedażą towarów przez internet, to zainteresuj się GPSR – tak powiedziałem i podtrzymuję. Uprościłem, ale nie skłamałem – jeśli działasz w ecommerce, musisz mieć pojęcie o tym rozporządzeniu. Nawet jeśli stwierdzisz, że nie dotyczy twojej sytuacji.

To jednak może nie dotyczyć? Tak, ale… wtedy masz inne regulacje na głowie.

Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do produktów, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia się na rynku, w zakresie, w jakim prawo Unii nie zawiera mających taki sam cel przepisów szczególnych, które regulują bezpieczeństwo danych produktów.

W przypadku gdy produkty podlegają szczególnym wymaganiom związanym z bezpieczeństwem nałożonym przez prawo Unii, niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do aspektów i ryzyk lub kategorii ryzyk nieobjętych tymi wymaganiami.

W odniesieniu do produktów podlegających szczególnym wymaganiom nałożonym przez unijne prawodawstwo harmonizacyjne zdefiniowane w art. 3 pkt 27:

a) rozdział II nie ma zastosowania w zakresie, w jakim dotyczy ryzyka lub kategorii ryzyka objętych unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym;

b) rozdział III sekcja 1, rozdziały V i VII oraz rozdziały IX–XI nie mają zastosowania.

2. Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do:

a) produktów leczniczych do stosowania u ludzi ani do weterynaryjnych produktów leczniczych;

b) żywności;

c) pasz;

d) żywych roślin i zwierząt, organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz mikroorganizmów zmodyfikowanych genetycznie stosowanych w sposób ograniczony, a także do produktów z roślin i zwierząt bezpośrednio związanych z ich przyszłym rozmnażaniem;

e) produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych;

f) produktów ochrony roślin;

g) sprzętu wykorzystywanego przez konsumentów do przemieszczania się lub podróży, w przypadku gdy jest on obsługiwany bezpośrednio przez usługodawcę w ramach usługi transportowej świadczonej konsumentom i nie jest obsługiwany przez samych konsumentów;

h) statków powietrznych, o których mowa w art. 2 ust. 3 lit. d) rozporządzenia (UE) 2018/1139;

i) antyków.

No więc jeśli stwierdzisz, że GPSR nie, to w sumie nie zazdroszczę – musisz kopać głębiej. Dig deeper!

Marketplace vs GPSR – największa bolączka

Jeżeli czytasz ten poradnik jako sprzedawca, to uwierz, że masz całkiem spoko. Ja wiem, że to żadne pocieszenie, że inni mają gorzej, ale jednak zawsze coś…

Jeśli natomiast trafiłeś tutaj jako przedstawiciel platformy handlowej, to wiedz, że jestem w tym piekle razem z tobą. Tak się składa, że zanim usiadłem do tego poradnika, finalizowałem zalecenia prawne dla marketplace. Bagatela 32 strony: RODO, DAC7, AI Act, ustawa o prawach konsumenta, Prawo komunikacji elektronicznej, DSA, ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną, Omnibus, a na deser… GPSR!

Co więc GPSR dokłada do publi obowiązków marketplace?

• Punkt kontaktowy.
• Wewnętrzne procedury dot. bezpieczeństwa produktów.
• Obsługa nakazów  i zawiadomień dot. niebezpiecznych produktów.
• Wykrywanie produktów niebezpiecznych dodawanych przez sprzedawców.
• Rejestracja w portalu Safety Gate.
• Zaprojektowanie interfejsu w celu wywiązania się przez sprzedawców z obowiązków GPSR.
• Informowanie konsumentów o niebezpiecznych produktach.
• Współpraca z organami nadzorczymi.

To tak w skrócie. Szczegóły w art. 22 GPSR. Nie wklejam, na wypadek gdybyś chciał jednak wyprzeć, choć na chwilę, tę ostrą jazdę bez trzymanki. Uprzedzam – ten przepis raz zobaczony, jest już nie do odzobaczenia. Żeby nie było, że nie ostrzegałem. Choć tak, wiem, wcielając się w rolę posłańca, akceptowałem ryzyko.

Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP)

Jeżeli jesteś już po wdrożeniu DSA w swoim e-commerce, to w tym momencie możesz właśnie próbować łapać się ostatniej deski ratunku jaką są ułatwienia dla MŚP.

Przepraszam, to znowu ja, posłaniec – GPSR, w przeciwieństwie do DSA, nie przewiduje żadnych szczególnych ułatwień dla sektora MŚP. No chyba, że potraktujemy jako ułatwienie to:

Aby podmioty gospodarcze, które są małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP), w tym mikroprzedsiębiorstwami, były w stanie sprostać nowym obowiązkom nałożonym niniejszym rozporządzeniem, Komisja powinna zapewnić im praktyczne wskazówki oraz dostosowane do ich sytuacji wytyczne, na przykład bezpośredni kanał łączności z ekspertami w razie pytań, z uwzględnieniem konieczności uproszczenia i ograniczenia obciążeń administracyjnych tych podmiotów.

Czy już ci łatwiej? Jeśli nie, to dawaj do eksperta. Bezpośrednim kanałem łączności.

Co robić, jak żyć, co z tym GPSR począć? Podsumowanie.

Jak widzisz, jeżeli sprzedajesz towary przez internet lub zarządasz internetową platformą handlową typu marketplace, nie masz szans wymigać się od obowiązków dot. bezpieczeństwa produktów.

Chciałem ci dzisiaj zajawić ten temat, bo GSPR zaczyna być stosowane od 13.12.2024 r.

Nie porywałem się z motyką na słońce i odpuściłem wchodzenie w szczegóły, bo to temat na pełnowymiarową książkę, a nie artykuł blogowy. Chcę natomiast, żebyś z tego naszego spotkania zapamiętał kilka konkretów.

• Ustal kim jesteś – producentem, importerem, dystrybutorem, platformą handlową.
• Twoje obowiązki zależą od przyporządkowania do konkretnej kategorii.
• Najwięcej mają na głowie producenci i platformy handlowe.
• Ale „zwykli” sprzedawcy też mają sporą robotę do wykonania.
• Znacznemu poszerzeniu ulega zakres informacji do uwzględnienia w ofertach produktów.
• GPSR wpłynie na zmiany w rozwiązaniach tenicznych do sprzedaży – nowe sekcje.
• Jesteś mikro, mały, średni? Tutaj to nie ma znaczenia.
• Uprawnienia kontrolne i kary związane z nieprzestrzeganiem GPSR są spektakularne.

Jeżeli chcesz, żebym omówił na blogu jakiś temat związany z GSPR szerzej, zostaw komentarz.

Sprzedajesz produkty z Chin? Zapoznaj się z tym poradnikiem: sprzedaż produktów z Chin a GPSR.

Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy, napisz na wojciech.wawrzak@prakreacja.pl.

Zachęcam również do zapisu do newslettera, co pozwoli Ci raz w tygodniu otrzymywać rozwiązanie jednego, konkretnego problemu prawnego prosto na Twojego maila.

Zdjęcie nagłówkowe pobrane z serwisu Pexels, gdzie zostało dodane przez Roly Vasquez.