Komu przysługują prawa autorskie w spółce? Kto jest uprawniony do powstałych utworów? Spółka, jej wspólnicy, pracownicy?
Często dostaję takie pytania, a temat jest bardzo istotny dla bezpieczeństwa wielu projektów. Postanowiłem więc napisać artykuł, w którym zebrałem całą wiedzę w tym zakresie w jednym miejscu. Zapraszam do lektury!
Autorem tego artykułu jest radca prawny Rafał Gondzio, który w ramach bloga praKreacja.pl odpowiada za dział spółek. Z Rafałem możesz skontaktować się, pisząc na adres spolki@prakreacja.pl.
Spis treści
Podcast o prawach autorskich w spółce
Jeżeli wolisz słuchać niż czytać, możesz odsłuchać odcinek podcastu poświęcony prawom autorskim w spółce.
Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi Soundcloud w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu odtwarzacz.
Wszystkie pozostałe odcinki podcastu „Prawo dla kreatywnych” znajdziesz na podstronie poświęconej podcastowi.
Prawa autorskie w spółce – wstęp
Gdy realizujesz zlecenie samodzielnie, jesteś twórcą wytworzonych w ramach zlecenia utworów. Sprawa praw autorskich jest wówczas prosta – tylko ty jesteś twórcą.
Sytuacja komplikuje się, gdy więcej podmiotów bierze udział w procesach twórczych. Po pierwsze może chodzić o typowe współautorstwo. Kilka osób jednocześnie wykonuje pracę twórczą nad tym samym projektem. Przeniesienie praw majątkowych do utworu i uregulowanie kwestii praw autorskich osobistych wymaga ustaleń w tym zakresie pomiędzy wszystkimi współtwórcami.
Drugą sytuacją jest podwykonawstwo. Pewna zorganizowana część projektu zlecana jest innej osobie.
W obu przypadkach kwestia praw autorskich powinna zostać uregulowana poprzez przeniesienie praw autorskich majątkowych (lub udzielenie licencji) oraz ustalenia w zakresie praw autorskich osobistych.
Co jednak w sytuacji, gdy zlecenie realizowane jest w ramach spółki? Czy spółka może być podmiotem prawa autorskiego? Komu przysługują prawa autorskie w spółce? Odpowiedź poniżej.
Prawa autorskie – podstawowa zasada
Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że prawa autorskie przysługują twórcy. Twórcy, czyli konkretnej osobie fizycznej. Zatem spółka, niezależnie od swojej formy, czy to jawna, komandytowa czy spółka z o. o., nie jest podmiotem praw autorskich.
Co to oznacza? Posłużmy się przykładem.
Jeśli agencja kreatywna jest prowadzona w formie spółki z o.o., klienci zwracają się do niej, przyjmuje ona zlecenie i potem zawiera umowę o przeniesienie praw na rzecz klienta, to najpierw spółka musi uregulować kwestię praw autorskich z faktycznymi wykonawcami zlecenia i powstałych utworów. Z zarządem spółki, wspólnikami, pracownikami, podwykonawcami czy wszelkimi innymi podmiotami, które uczestniczyły w procesie twórczym.
Dopóki spółka nie nabędzie skutecznie autorskich praw majątkowych, nie będzie mogła tych praw przenieść na klienta. Więcej na ten temat możesz posłuchać w odcinku podcastu, który dostępny jest powyżej. W rozmowie z Wojtkiem poruszyliśmy temat nieco szerzej.
Pamiętaj więc, że nawet gdy macie swoją małą spółkę w której pełnicie wszystkie funkcje, to i tak musicie z nią uregulować kwestie praw autorskich. Z samego faktu pełnienia w spółce określonych funkcji nie wynika, że uregulowane są kwestie praw autorskich.
Istnieje tylko jeden wyjątek, w którym prawa autorskie do wytworzonych w ramach realizowanych zleceń utworów będą przysługiwać spółce. O nim poniżej.
Prawa autorskie w spółce – prawa pracownicze
Tym wyjątkiem jest sytuacja, gdy spółka jest pracodawcą. Wówczas, jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
Zatem spółka może być niejako „automatycznie” podmiotem praw autorskich majątkowych do powstałych w toku pracy pracownika utworów. Zwróć jednak uwagę na 2 elementy.
Po pierwsze, spółka nie może stać się podmiotem praw autorskich osobistych. Ta kwestia wymaga osobnych ustaleń z pracownikiem.
Po drugie, wymagany jest zgodny zamiar stron przy nabyciu przez spółkę praw autorskich majątkowych. A z tym bywa różnie, szczególnie w przypadku napiętej relacji pomiędzy pracownikiem a pracodawcą.
Co istotne, z umowy o pracę musi wynikać twórczy charakter świadczonej pracy, a także w pewien sposób określony zakres tworzonych dzieł.
Posługując się przykładem, jeśli umowa o pracę obejmuje pracę w charakterze sekretarki, to nawet jeśli jej głównym zadaniem będzie tworzenie utworów (prezentacji, materiałów, itp.), to zasadniczo praca sekretarki nie wiąże się z powstawaniem utworów, wobec czego nie dojdzie do przejścia praw autorskich majątkowych. Chyba, że w zakresie obowiązków zostanie wskazana praca twórcza i zakres tworzonych utworów.
Reasumując, jest możliwe, aby spółka stała się podmiotem praw autorskich majątkowych w odniesieniu do utworów wytworzonych przez pracownika. Taka sytuacja wymaga jednak szeregu aktów aktów staranności ze strony spółki.
Skoro już wiesz, jak kształtuje się kwestia praw autorskich w spółce, czas się zastanowić jak uregulować tę kwestię.
Prawa autorskie w spółce – jak uregulować
Gdy po lekturze powyższej części artykułu uświadomiłeś sobie, że znaczna część twoich zleceń, niezależnie od tego czy występujesz jako zamawiający czy wykonawca, ma nieuregulowaną kwestię praw autorskich, warto byś dowiedział się co możesz z tym fantem zrobić.
Sytuację trzeba rozważyć z punktu widzenia dwóch stron – wykonawcy i zamawiającego.
Jeśli jesteś wykonawcą dzieł dla twojej własnej spółki, to rekomenduję podpisanie odpowiednich umów regulujących prawa autorskie – czy to o przeniesienie tych praw czy też umów licencji. W ten sposób klienci końcowi, którzy zawierali lub zawierają umowy ze spółką, będą czynić to z podmiotem rzeczywiście uprawnionym.
Natomiast jeśli jesteś zamawiającym, żądaj od wykonawcy będącego spółką, informacji kto konkretnie realizował dla ciebie zlecenie.
Nie wszyscy kontrahenci będą skłonni udostępnić tego rodzaju informacje, ale w przypadku większych zleceń być może zgodzą się to zrobić. W takim wypadku postaraj się o potwierdzenia osób wykonujących, że wszystko jest w porządku w zakresie praw autorskich. Sytuacją idealną byłoby, gdybyś uzyskał wgląd do zawartych umów, które regulują kwestie praw autorskich. Taka sytuacja może być jednak bardzo rzadka.
Pamiętaj, że w obliczu faktu, że spółka nie może być podmiotem praw autorskich (z wyjątkiem ww. praw pracowniczych), składane przez nią oświadczenia w umowach o przeniesienie praw autorskich majątkowych mogą się okazać niezgodne z prawdą.
Zawsze wprawdzie możesz później kierować do spółki roszczenia związane z wadami prawnymi dostarczonych utworów, ale lepiej zweryfikować po prostu prawdziwość składanych oświadczeń.
Wyślij wiadomość na adres: spolki@prakreacja.pl.
Podsumowanie
Podsumujmy dzisiejszy artykuł:
- podmiotem praw autorskich może być wyłącznie konkretna osoba fizyczna,
- spółka może być podmiotem praw autorskich majątkowych do utworów wytworzonych przez pracownika w ramach umowy o pracę, jeśli w umowie o pracę został wskazany twórczy charakter pracy,
- pomimo tego, pracownik nadal zachowuje prawa autorskie osobiste, a przejście praw autorskich majątkowych wymaga wzmianki w tym zakresie w umowie o pracę i zgodnego zamiaru stron,
- pamiętaj zatem, aby uregulować kwestie praw autorskich ze spółką poprzez zawarcie odpowiednich umów, nawet gdy jest to „twoja” spółka; natomiast gdy jesteś zamawiającym staraj się o informację o twórcach twojego zlecenia z możliwością wglądu w podpisane dokumenty.
Powodzenia!
Newsletter
Interesuje cię tematyka spółek? Zapisz się na newsletter, by otrzymywać więcej artykułów takich jak ten.
