Umowy licencyjne to temat bardzo ważny z praktycznego punktu widzenia, szczególnie jeśli chodzi o działalność wydawniczą. Przekonałem się o tym, współpracując ostatnio z magazynem Zmiana – napisz siebie od nowa, którego wydawca poprosił mnie o przygotowanie projektów umów licencyjnych właśnie. Wpis ten, będący częścią pierwszą cyklu poświęconego umowie licencyjnej z punktu widzenia wydawcy, ma za zadanie wyjaśnić czym jest umowa licencyjna, do czego służy, kiedy powinno się ją zawierać i w jakiej formie.
Spis treści
Umowa licencyjna
Umowa licencyjna to jedna z dwóch umów dotyczących autorskich praw majątkowych, które zostały uregulowane na gruncie ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Przewidując możliwość przejścia autorskich praw majątkowych na podstawie umowy , ustawodawca wskazał na dwa rodzaje takich umów:
- umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych
- umowa o korzystanie z utworu (nazywana licencją)
1) autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy;
2) nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej.
2. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej „licencją”, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione.
Czym różnią się obie umowy?
Na potrzeby dzisiejszego wpisu, pomijam szczegółową problematykę umów o przeniesienie autorskich praw majątkowych. To, co w tej chwili najważniejsze, to stwierdzenie, że umowa licencyjna tym różni się od umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych, że wskutek jej zawarcia, autorskie prawa majątkowe pozostają przy twórcy, a udziela on drugiej stronie – wydawcy – jedynie zezwolenia na korzystanie z ze swojego utworu w określony w umowie sposób.
Dla zrozumienia różnicy między tymi dwoma umowami, najlepiej posłużyć się przykładem:
Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych wydaje się na pierwszy rzut oka bardziej korzystna dla wydawcy niż umowa licencyjna. Biorąc jednak pod uwagę, że twórcy bardzo często pozostają niechętnymi przenoszeniu przysługujących im autorskich praw majątkowych na wydawcę, a jeśli decydują się na taki wariant, to za stosownie wyższym wynagrodzeniem – umowa licencyjna jest rozwiązaniem, które pozwala osiągnąć zamierzony efekt w postaci publikacji danego utworu w projekcie wydawniczym bez potrzeby generowania dodatkowych, niepotrzebnych kosztów.
Jaki jest cel umowy licencyjnej?
Podany powyżej przykład pokazuje również cel, dla którego umowy licencyjne są zawierane.
Zawierając umowę licencyjną z twórcą, wydawca uzyskuje od twórcy zezwolenie na korzystanie i rozpowszechnianie jego utworu na określonych w umowie warunkach.
Taki cel umówy licencyjnej sprawia, że jest ona szeroko wykorzystywana w branży wydawniczej. Działa ona na zasadzie ”wilk syty i owca cała”, czyli przy twórcy pozostają autorskie prawa majątkowe, a wydawca uzyskuje uprawnienie publikacji interesującego go utworu w swoim projekcie wydawniczym.
Rodzaje umów licencyjnych
Forma umowy licencyjnej jest ściśle związana z jej rodzajem. Wyróżniamy dwa rodzaje umów licencyjnych:
- umowa licencyjna wyłączna
- umowa licencyjna niewyłączna
Poprzez udzielenie licencji wyłącznej, licencjodawca zobowiązuje się do nieudzielania licencji innym osobom na danym polu eksploatacji.
Z punktu widzenia wydawcy, bardziej korzystna jest dla niego licencja wyłączna. Ma on wtedy pewność, że interesujący go utwór publikowany jest wyłącznie na łamach jego projektu wydawniczego. Więcej uwagi wyłączności licencji i łączących się z nią klauzul w treści umowy, poświęcę w części drugiej niniejszego opracowania.
Rozróżnienie na licencję wyłączną i niewyłączną, ma to znaczenie, że umowa licencyjna wyłączna dla swej ważności wymaga formy pisemnej.
Umowa licencyjna wyłączna zawarta z niedochowaniem formy pisemnej, jest nieważna. Istnieje wprawdzie możliwość uznania takiej umowy za ważną umowę licencyjną niewyłączną (konwersja czynności prawnej), ale to temat o wiele bardziej złożony i wymagający odrębnego omówienia. Na potrzeby tego wpisu, zapamiętajmy, że jeśli wydawca chce zapewnić sobie wyłączność co do danego utworu, stosowną umowę musi zawrzeć na piśmie.
Forma inna niż pisemna
Forma pisemna pod rygorem nieważności została zastrzeżona tylko dla umowy licencyjnej wyłącznej, a zatem umowa licencyjna niewyłączna może zostać zawarta w dowolnej formie – czy to w formie ustnej, czy dorozumianej.
Częstym zjawiskiem w praktyce jest zawieranie umów licencyjnych niewyłącznych w sposób dorozumiany. Najczęściej wygląda to w ten sposób, że twórca dostarcza wydawcy utwór drogą elektroniczną, czy też tradycyjną, a wydawca w jakiś zwyczajowo przyjęty sposób otrzymany utwór akceptuję, np. poprzez potwierdzenie mailowe. W ten sposób zostaje zawarta ważna umowa licencyjna niewyłączna.
Pamiętać należy jednak, że forma ustna i dorozumiana mogą wiązać się z trudnościami dowodowymi w razie sporu między wydawcą, a twórcą co do samego istnienia, czy treści umowy licencyjnej. Jeśli spór rozstrzygany będzie na drodze sądowej, to sąd – na podstawie zebranych dowodów – oceni, czy i jakiej treści umowa została zawarta.
A więc zawarcie umowy licencyjnej na piśmie, nawet mimo braku takiego obowiązku, eliminuje problem dowodzenia istnienia i treści umowy w razie ewentualnego sporu. Tak samo jak forma, ważna jest jednak treść umowy, od której precyzji często zależy sytuacja wydawcy w przypadku sądowego rozstrzygania sporów z twórcą.
Część II
Część drugą cyklu przeczytasz tutaj: Umowa licencyjna w działalności wydawniczej cz. 2.
Potrzebujesz indywidualnej pomocy?
Napisz do mnie na adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl.
Przeczytaj również:
- Umowa dla freelancera: wszystko, co musisz wiedzieć, zanim podpiszesz
- 3 powody, dla których warto spisać umowę
- Umowa o dzieło: kompendium wiedzy dla grafika
Bonus: kurs on-line
Chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób samodzielnie przygotować umowę dotyczącą praw autorskich albo po prostu taką umowę zrozumieć, zweryfikować i umieć negocjować?
Jako dodatek do tego artykułu przygotowałem 9-dniowy kurs e-mailowy poświęcony umowom dotyczącym praw autorskich.
Udział w kursie jest nieodpłatny.
Kurs polega na tym, że przez 9 dni otrzymujesz wiadomości dotyczące poszczególnych elementów umowy. Rozprawiamy się z tematami takimi jak:
- strony umowy,
- preambuła,
- definicje,
- przedmiot umowy,
- szczegółowe postanowienia licencyjne,
- prawa zależne i osobiste,
- odpowiedzialność z tytułu naruszenia praw autorskich,
- wynagrodzenie,
- postanowienia końcowe.
Kurs dostępny jest wyłącznie dla subskrybentów newslettera. Jeżeli chcesz wziąć w nim udział, zapisz się do newslettera korzystając z poniższego formularza, a zostaniesz również automatyczny zapisany do grupy uczestników kursu.