Komu przysługują prawa autorskie do animacji obrazu?

Grafik wykonuje animację na podstawie obrazu przesłanego przez klienta. Twórcą obrazu jest klient. Praca grafika polega na zanimowaniu wybranych elementów obrazu w celu stworzenia efektu ruchu wg wskazówek klienta. Komu przysługują prawa do stworzonej w ten sposób animacji?

Spis treści

Podcast i wideo

Jeżeli wolisz słuchać niż czytać, oddaję w twoje ręce, uszy i oczy kolejny odcinek podcastu o prawie dla kreatywnych oraz cyklu Zapytaj prawnika, w którym umowa o wykonanie strony internetowej gra pierwsze skrzypce.

Do słuchania

Poniżej znajduje się odtwarzacz, który pozwala odsłuchać podcast. Podcastu możesz również słuchać w aplikacji podcastowej na swoim smartfonie.

Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi Soundcloud w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu odtwarzacz.

Do oglądania

Poniżej znajduje się odtwarzacz, który pozwala obejrzeć wideo. Wideo możesz oglądać również na YouTubie, Facebooku, Instagramie oraz LinkedIN.

Wszystkie odcinki podcastu i cyklu wideo znajdziesz na dedykowanej podstronie.

Poniżej znajduje się natomiast artykuł do czytania.

 

Prawa autorskie nie zawsze powstają

Nie każda aktywność, która kojarzy nam się z twórczością, korzysta z ochrony prawa autorskiego. Prawo autorskie nie chroni samego procesu twórczego jako takiego, ale jego określone efekty – utwory.

Prawa autorskie nie zawsze powstają
Nie zawsze to, co na pierwszy rzut oka wydaje się twórcze, jest wystarczająco twórcze dla prawa autorskiego.

Żeby mówić o ochronie prawa autorskiego, musimy mieć do czynienia z utworem.

Nie wszystko, co stworzone przez człowieka, takim utworem będzie. W sytuacji, której dotyczy ten artykuł, efekt pracy grafika nie spełnia przesłanek utworu.

Działalność twórcza jako przesłanka utworu

Utwór zdefiniowany jest w art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Nie przytaczam tutaj tego przepisu, bo znajdziesz go niemal w każdym artykule poświęconym prawu autorskiemu, a ja nie chcę tworzyć kolejnego sztampowego poradnika. Wolę opowiedzieć ci własnymi słowami niż bawić się w naukowe przedstawienie przesłanek, pozwalających uznać określone dobro niematerialne za utwór.

W przykładzie, który stał się punktem wyjścia do tego materiału, cały problem polega na tym, że działalność grafika nie jest wystarczająco twórcza.

Grafik korzysta jedynie z pewnych narzędzi, funkcji oprogramowania, które pozwalają osiągnąć zamierzony efekt ruchu. Co więcej, ten efekt nie jest wynikiem twórczej wizji grafika, a jednoznacznych wskazówek klienta, któremu od początku zależało na uzyskaniu jasno sprecyzowanego efektu.

Dla uwypuklenia przekazu można posłużyć się tutaj dodatkowo przykładem murarza.

Murarz a prawa autorskie
Co ma wspólnego murarz z prawem autorskim? Zdjęcie autorstwa Mikael Blomkvist z Pexels.

Murarz, pracując przy realizacji choćby najbardziej kreatywnego projektu architektonicznego, nie tworzy własnego utworu. Korzysta jedynie ze swoich umiejętności, wiedzy i określonych technik, które pozwalają mu wybudować bardziej lub mniej monumentalne dzieło sztuki.

Gdzie szacunek dla czyjejś pracy?

Jeżeli czytasz ten poradnik jako twórca, nie zrozum mnie źle. Nie chodzi mi o deprecjonowanie czyjejkolwiek twórczości. Są po prostu takie sytuacje, gdy prawo autorskie nie działa. Nie dlatego, że czyjaś praca jest mniej warta, ale dlatego, że trzeba było ustalić jakieś granice stosowania przepisów chroniących utwory.

Nie wyciągnij również z tego artykułu zbyt pochopnych wniosków.

To nie jest tak, że każda animacja nie korzysta z ochrony prawa autorskiego. Wręcz przeciwnie, wiele efektów pracy osób zajmujących się animacją będzie uznawanych za utwory.

W tym przypadku po prostu stan faktyczny jest bardzo specyficzny. Grafik tak naprawdę nie tworzy nic nowego. Dostaje obraz w postaci cyfrowej z oczekiwaniem wywołania bardzo konkretnego efektu ruchu.

A gdyby tak utwór zależny?

Jeżeli interesujesz się prawem autorskim, to zapewne obił ci się o uszy taki termin jak utwór zależny i być może nawet pasuje ci trochę do sytuacji, którą tutaj omawiam.

Utwór zależny w prawie autorskim
Kreatywność może drzemać również w utworze zależnym.

Skoro opracowanie cudzego utworu korzysta z ochrony jako utwór zależny, to być może grafik animujący cudzy obraz jest twórcą takiego właśnie utworu zależnego?

W tym przypadku akurat nie.

Nie, ponieważ przy utworze zależnym również wymagany jest określony próg twórczości. Nikt nie ma wątpliwości, że np. film na bazie książki taki próg twórczości osiąga, ale prosta animacja na podstawie cudzego obrazu to jednak trochę za mało.

Co więcej, nawet gdyby uznać, że mamy tutaj do czynienia z utworem zależnym, to pamiętaj, że rozporządzanie i korzystanie z takiego utworu zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego. Przy takiej interpretacji grafik wprawdzie miałby prawa autorskie do utworu zależnego, ale nie mógłby korzystać z tego utworu bez zgody twórcy obrazu.

Niemniej, tak jak już wspomniałem, akurat w tym przypadku praca grafika ma charakter bardziej techniczny niż twórczy, więc trudno doszukiwać się nawet utworu zależnego.

Podsumowanie

Prakreacja.pl
Nie każda aktywność, który kojarzy się z twórczością, prowadzi do powstania chronionego prawem autorskim utworu.

Dla utworu kluczowa jest działalność twórcza, której przeciwstawia się działalność techniczną, polegającą na korzystaniu z określonych technik, funkcji, narzędzi bez kreowania wizji twórczej.

Działalność twórcza kluczowa jest również dla stwierdzenia utworu zależnego, który mimo stawianego mu progu twórczości i tak korzysta z pewnych ograniczeń – zgoda twórcy utworu pierwotnego na rozporządzanie i korzystanie z utworu zależnego.

Potrzebujesz pomocy?

Jeżeli potrzebujesz indywidualnej pomocy prawnej, wyślij wiadomość na adres wojciech.wawrzak@prakreacja.pl. Prawo autorskie to jedna z moich specjalizacji.

Jeżeli szukasz szybkiego i budżetowego rozwiązania, sprawdź ofertę sklepu dla kreatywnych.

Być może zainteresują cię np. szablony umów dot. praw autorskich.

Umowa o przeniesienie praw autorskich i umowa licencyjna

 

Bonus: kurs o umowach prawnoautorskich

Dodatkiem do tego artykułu jest mini-kurs o umowach prawnoautorskich.

Dodatek dostępny jest dla subskrybentów newslettera.

Prakreacja.pl

 

Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi systemu komentarzy Disqus w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu komentarze.