Jesteś grafikiem i szukasz informacji na temat umowy o dzieło? Świetnie się składa! Dzisiaj mam dla ciebie solidną porcję wiedzy na ten temat.
Prawo dla grafika – program szkoleniowy
Jeżeli jesteś grafikiem, to mam dla ciebie wyjątkowy nieodpłatny program szkoleniowy Prawo dla grafika. To cykl 4 materiałów wideo poświęconych umowom i współpracy z klientem, prawom autorskim, podatkom oraz RODO:
Wątek umowy poruszamy w ramach poniższego wideo. Jeżeli nie chcesz oglądać w całości, pod filmem w serwisie YT znajdziesz interaktywne spis treści, które pozwoli Ci przenieść się do konkretnego tematu.
Czym jest umowa o dzieło?
Umowa o dzieło to jedna z cywilnoprawnych form zatrudnienia. Reguluje ją Kodeks cywilny w art. 627 – 646.
W codziennym języku, bardzo często posługujemy się zwrotem ”zlecę”, szukając osoby do wykonania określonego projektu. Rzeczownikiem ”zlecenie” obejmujemy tak naprawdę to, co mieści się w ramach umowy o dzieło.
Nie ma w tym nic złego – tak się przyjęło, tak jest wygodniej. Ważne jednak, byś odróżniał umowę zlecenie i umowę o dzieło – bo to dwie różne konstrukcje prawne, szczególnie gdy chodzi o składki ZUS.
To, co odróżnia te dwie umowy to nastawienie na określony efekt w przypadku umowy o dzieło. Jej przedmiotem jest wykonanie określonego dzieła, czyli osiągnięcie określonego rezultatu. Dlatego nazywa się ją umową rezultatu, w przeciwieństwie do umowy starannego działania, jaką jest umowa zlecenie.
Szukasz umowy po angielsku?
Sprawdź: umowa o dzieło po angielsku: omówienie + wzór do pobrania.
W przypadku „dzieła” strony umawiają się na konkretny efekt. Zamawiającego nie interesują czynności, jakie podejmiesz, by dzieło wykonać. Masz zrobić genialny projekt i za jego genialność odpowiadasz.
W przypadku zlecenia sytuacja wygląda inaczej – strony umawiają się, że zleceniobiorca wykonywał będzie określone czynności. Mniej istotny jest efekt tych czynności, za który zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności.
Zlecenie: zleceniobiorca będzie rozdawał ulotki przez tydzień na skrzyżowaniu.
Treść umowy
W każdej umowie o dzieło muszą znaleźć się trzy podstawowe elementy:
- określenie stron,
- określenie dzieła,
- określenie wynagrodzenia.
Esencją dobrej umowy o dzieło są jednak elementy dodatkowe, które precyzują szczegóły współpracy. Zacznijmy jednak od tych podstawowych.
>> Określenie stron
W umowie o dzieło występują dwie strony, którym towarzyszą dwa podstawowe obowiązki:
- przyjmujący zamówienie – ma obowiązek wykonania oznaczonego działa,
- zamawiający – ma obowiązek zapłacić wynagrodzenie za wykonane dzieło.
Zgodnie z ogólnymi zasadami prawa cywilnego, stronami umowy o dzieło mogą być:
- osoby fizyczne,
- osoby prawne (np. spółki),
- ułomne osoby prawne.
Początkujący graficy najczęściej pytają, czy mogą zawierać umowy o dzieło, nie prowadząc działalności gospodarczej. Odpowiedź brzmi: TAK, mogą.
Stroną umowy o dzieło może być osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej – nic nie stoi temu na przeszkodzie.
Umowy o dzieło zawierane z grafikami, będącymi osobami fizycznymi, występują najczęściej w trzech kombinacjach, jeśli chodzi o układ stron:
- grafik nie-przedsiębiorca z klientem nie-przedsiębiorcą,
- grafik przedsiębiorca z klientem nie-przedsiębiorcą,
- grafik przedsiębiorca z innym przedsiębiorcą.
Każdy z tych wariantów jest dopuszczalny. Inną kwestią są natomiast rozliczenia podatkowe przy poszczególnych wariantach (czytaj: Umowa o dzieło a podatek dochodowy).
>> Określenie dzieła
Podstawowym elementem umowy jest określenie samego dzieło. W przypadku grafika dziełem będzie zawsze konkretny, dostrzegalny efekt, a więc np. projekt logotypu, strony internetowej, broszury informacyjnej, ulotki.
Ważne, by dzieło zostało określone precyzyjnie. Im bardziej precyzyjny opis, tym lepiej dla ciebie. Klienci bywają humorzaści i po wykonanej pracy potrafią komplikować sprawę, żądając czegoś, co tak naprawdę nie miało zostać objęte umową.
Właśnie dlatego warto opisać przedmiot umowy jak najdokładniej. I pamiętać przy finalizacji transakcji, że klient ma prawo żądać tylko tego, co zostało w umowie zawarte.
>> Określenie wynagrodzenia
Wynagrodzenie, czyli pieniądze. Przepisy przewidują, że wynagrodzenie może przybrać również inną formę (np. spełnienie innego świadczenia, tzw. usługa za usługę), ale jednak najczęściej chodzi po prostu o kasę.
Gdyby wynagrodzenie nie zostało wskazane w umowie, nie oznacza to jeszcze, że umowa jest nieodpłatna. W takim przypadku przyjmuje się, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju.
Jeśli umowa rzeczywiście ma być nieodpłatna, musi być to wyraźnie wskazane w treści umowy.
Wynagrodzenie można określić na dwa sposoby:
- ryczałtowo (przez wskazanie określonej, stałej kwoty),
- kosztorysowo (na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów).
O ile w przypadku prac budowlanych bawienie się w kosztorysy ma sens, o tyle na potrzeby grafiki wynagrodzenie określa się ryczałtowo, wskazując z góry określoną kwotę. Czasem korzysta się ze stawki godzinowej, ale dużo lepiej sprawdza się ryczałt.
Co do terminu wypłaty wynagrodzenia, strony mogą umówić się dowolnie. Najczęściej jest to ileś dni kalendarzowych od chwili dostarczenia rachunku / faktury. Jeśli jednak termin zapłaty wynagrodzenia nie wynika z umowy, przyjmuje się, że wynagrodzenie należy się z chwilą oddania dzieła.
Przy większych zleceniach, strony często decydują się wprowadzić do umowy zaliczkę lub zadatek. To fajny sposób, by już na początku współpracy zapewnić sobie dopływ gotówki.
Dodatkowe postanowienia umowne
Poza elementami wymaganymi przez przepisy prawa, strony w umowach o dzieło umieszczają również dodatkowe klauzule, mające w sposób szczegółowy nakreślić zasady współpracy. Pojawiające się dodatkowe postanowienia to m.in.:
- szczegółowa procedura pracy nad dziełem, harmonogram i termin oddania,
- kara umowna za niedotrzymanie warunków umowy,
- przeniesienie praw majątkowych,
- klauzula poufności, zakaz konkurencji.
>> Szczegółowa procedura pracy nad dziełem i termin oddania
Warunki współpracy strony powinny być dostosowane do konkretnego projektu. W ramach szczegółów, warto wskazać na:
- materiały, jakie zamawiający ma dostarczyć ci w celu realizacji projektu (wizja artystyczna, teksty, zdjęcia),
- warunki, jakie musi spełniać dzieło (specyfikacja techniczna – najczęściej w postaci załącznika do umowy),
- liczba propozycji, które masz przedstawić zamawiającemu,
- możliwość zgłaszania poprawek przez zamawiającego,
- czas na wykonanie poprawek,
- termin przedstawienia ostatecznej propozycji,
- ostateczny termin oddania dzieła,
- sposób, w jaki dzieło zostanie przekazane (np. mailem).
>> Kara umowna
Często w umowach pojawiają się kary umowne na wypadek gdyby któraś ze stron nie dotrzymała warunków współpracy. Ma to na celu zabezpieczenie prawidłowego przebiegu tej współpracy i terminowości oddania dzieła.
>> Przeniesienie praw majątkowych
Ponieważ efekt twojej pracy stanowi utwór w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, konieczne jest, byś przeniósł na zamawiającego prawa majątkowego do tego dzieła (utworu). W przeciwnym wypadku, zamawiający nie mógłby zgodnie z prawem korzystać z przygotowanego dla niego projektu graficznego.
>> Klauzula poufności, zakaz konkurencji
Klauzula poufności zobowiązuje cię do zachowania w tajemnicy szczegółów współpracy z zamawiającym. Na silnie konkurencyjnym dziś rynku, kontrahentom często zależy, by określone informacje nie przedostawały się do osób trzecich.
Analogiczne względy decydują o uwzględnieniu w umowie zakazu konkurencji. Zamawiający chce mieć pewność, że nie podejmiesz w określonym czasie współpracy z konkurentami. Uważaj jednak na zakazy, które mają obowiązywać również po zakończeniu współpracy.
Forma umowy
Umowa o dzieło może zostać zawarta w dowolnej formie:
- pisemnej,
- ustnej,
- dorozumianej.
W przypadku drobnych projektów, strony często rezygnują ze spisywania umowy, pozostając przy ustnych ustaleniach, czy częściej – wymianach maili. Jeśli ustalasz coś mailowo, zachowaj te maile – będą stanowić dowód w razie ewentualnego konfliktu.
Mimo dowolności formy umowy o dzieło, pamiętaj, że przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga dla swojej ważności formy pisemnej.
W braku pisemnej umowy, przyjąć można wprawdzie, że udzieliłeś klientowi dorozumianej licencji, ale dla klienta zawsze bezpieczniejsze jest przeniesienie praw.
Podsumowanie
Umowa o dzieło to powszechna formą współpracy z grafikiem. Spotkasz się z nią nie raz, dlatego warto byś miał choćby podstawową wiedzę na temat jej konstrukcji. Podstawy przedstawiłem ci dzisiaj. Jeśli masz ochotę na więcej, zajrzyj do Kodeksu cywilnego (art. 627 – 646) lub napisz do mnie.
Przeczytaj również:
- 3 powody, dla których warto spisać umowę
- Czy grafik zawsze ma prawo wykorzystać swój projekt w portfolio?
- Umowa dla freelancera: wszystko, co musisz wiedzieć, zanim podpiszesz.
Tutaj temat ważny dla przedsiębiorców: