Wyrażenie zgody na rozpowszechnianie wizerunku jest proste i bezbolesne. Zdarza się jednak, że po jakimś czasie osoba, która udzieliła zgody, z jakiś względów nie chce by jej wizerunek był dalej wykorzystywany.
Czy zgodę na rozpowszechnianie wizerunku można cofnąć, a jeżeli tak, to w jaki sposób? Dowiesz się tego z dzisiejszego materiału.
Spis treści
Podcast – wersja audio artykułu
Jeżeli wolisz słuchać niż czytać, możesz odsłuchać odcinek podcastu poświęcony cofnięciu zgody na rozpowszechnianie wizerunku.
Niestety, ale wybrałeś/aś brak obsługi Soundcloud w menu cookies. Zmień to ustawienie, żeby zobaczyć w tym miejscu odtwarzacz.
Wszystkie pozostałe odcinki podcastu „Prawo dla kreatywnych” znajdziesz na podstronie poświęconej podcastowi.
Wizerunku nie można sprzedać – wstęp
„W jaki sposób mogę wykupić swój wizerunek?” – takie pytanie zadał mi ostatnio jeden z klientów.
„Wizerunek na zawsze pozostaje Pana. Nie może Pan go sprzedać ani odkupić.”
Zanim przejdę do samego cofnięcia zgody na rozpowszechnianie wizerunku, kilka słów wprowadzających.
Prawo do wizerunku ma w Polsce charakter osobisty. Oznacza to, że na zawsze pozostaje ono przy osobie, o której wizerunku mówimy. To tak jak z autorskimi prawami osobistymi – są niezbywalne, nie można ich przenieść, sprzedać, odkupić.
Nie jest to tylko teoria. Ta informacja ma praktyczne znaczenie. Sprzedaż wizerunku byłaby trwała. Jeżeli coś sprzedajesz, to potem nie możesz ot tak tego czegoś odkupić, chyba że w ramach umowy sprzedaży zagwarantowałeś sobie jakieś dodatkowe uprawnienie.
Z wizerunkiem nie jest jak jak ze sprzedażą, a wręcz odwrotnie. Przy korzystaniu z cudzego wizerunku brak elementu trwałości i pewności, choć są sposoby by o swoje interesy zadbać – o tym jednak później.
Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku
Jeżeli wizerunku nie można sprzedać, bo ma charakter osobisty, to w jaki sposób inne podmioty korzystają z cudzego wizerunku? Robią to na podstawie zgody.
Zgoda polega na tym, że uprawniony nie przenosi swojego prawa do wizerunku (które na zawsze przysługuje tylko jemu) lecz udziela zezwolenia by jakiś podmiot mógł w określony sposób, np. w reklamie, wizerunek wykorzystać.
Więcej o zgodzie na rozpowszechnianie wizerunku przeczytasz tutaj: Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku, kiedy potrzebna?
Osiągany w ten sposób skutek jest ten sam – wizerunek zostaje wykorzystany w jakiś działaniach podmiotu trzeciego. Różnica polega na tym, że ów podmiot nie nabywa w sposób trwały prawa do wizerunku, a posiada jedynie zgodę na jego eksploatację w określony sposób.
Tutaj dochodzimy do sedna naszego dzisiejszego spotkania. Zasadą przy przeniesieniu prawa jest trwałość takiego przeniesienia, co oznacza, że przenoszący prawo nie może potem tego przeniesienia anulować. Zgoda natomiast jest odwoływalna.
Odpowiadając zatem na pytanie postawione w tytule artykułu – tak, zgodę na rozpowszechnianie wizerunku można cofnąć.
Cofnięcie zgody a interesy drugiej strony
Uprawnienie do cofnięcia zgody jest korzystne dla tego, kto zgodę wyraził. Co jednak z interesami drugiej strony, która na podstawie udzielonej zgody podejmuje określone działania, często wiążące się ze sporymi kosztami?
Wyobraź sobie sytuację, że agencja reklamowa zatrudnia aktora do udziału w spocie reklamowym, ponosi koszty produkcji, a tuż przed jego wypuszczeniem do emisji aktor cofa zgodę na rozpowszechnianie wizerunku. Musi być jakiś sposób by temu zaradzić. W przeciwnym wypadku korzystanie z czyjegoś wizerunku byłoby totalną jazdą bez trzymanki.
Zabezpieczeniem na wypadek takiej sytuacji jest zawarcie w umowie postanowienia, mocą którego osoba udzielająca zgodę zobowiązuje się, że tej zgody nie cofnie.
Żeby takie zobowiązanie nie było tylko pustym słowem, najczęściej obwarowuje się je karą umowną. Dzięki temu, gdy zgoda zostanie cofnięta, cofający zgodę będzie musiał zapłacić drugiej stronie określoną w umowie karę.
W tym miejscu po raz kolejny ujawnia się moc sprawcza umowy. Zawsze powtarzam klientom, że umowa to inwestycja na złe czasy.
Często kontrakt wydaje się sztuką dla sztuki, czymś zbędnym, a wręcz utrudniającym robienie biznesu. Znaczenie umowy ujawnia się jednak dopiero wtedy, gdy dzieje się coś złego.
Profesjonalnie przygotowana umowa powinna przewidywać sposób wyjścia z kłopotliwych sytuacji. Wiadomo, że nie przewidzimy wszystkiego, co może pójść źle, ale pewne ryzyka zawsze jednak można zdiagnozować.
W przypadku umów dotyczących wizerunku, podstawowym ryzykiem jest właśnie cofnięcie zgody przez uprawnionego. Dlatego umowa powinna ograniczać takie ryzyko poprzez wprowadzenie mechanizmu zabezpieczającego interes podmiotu, który z wizerunku ma korzystać.
Takim zabezpieczeniem jest wspomniane zobowiązanie do niecofania zgody pod groźbą kary umownej.
Jak cofnąć zgodę na rozpowszechnianie wizerunku?
Wiesz już zatem, że zgodę na rozpowszechnianie wizerunku zawsze można cofnąć, z tym zastrzeżeniem, że cofnięcie zgody może być traktowane jako niewykonanie zobowiązania obwarowane karą umowną.
Pozostaje nam jeszcze pytanie, w jaki sposób zgodę na rozpowszechnianie wizerunku można cofnąć. Tutaj nie ma większej filozofii. Cofnięcie może nastąpić w dowolnej formie.
Może zdarzyć się jednak tak, że umowa o wykorzystanie wizerunku będzie przewidywała jakąś konkretną formą cofnięcia zgody. Wtedy trzeba się tego trzymać.
Na czym polega cofnięcie zgody? Chodzi o wyraźne oświadczenie w stylu „Niniejszym cofam zgodę na rozpowszechnianie mojego wizerunku udzieloną spółce XXX na podstawie umowy z dnia YYY.”
Takie oświadczenie musi być oczywiście doręczone drugiej stronie. Wcześniej powiedziałem, że cofnięcie może być dokonane w dowolnej formie, ale z uwagi na wątek dowodowy lepiej korzystać ze sposobów inne niż ustne – po to by po cofnięciu zgody pozostał ślad, na który zawsze można się powołać w razie konieczności.
Treść umowy a uprawnienie do cofnięcia zgody
Często zdarza się, że w umowach lub zgodach na rozpowszechnianie wizerunku brak w ogóle wzmianki o cofnięciu zgody. Temat jest po prostu przemilczany. Nie sprawia to, że cofnięcie zgody jest niemożliwe. Tak jak mówiłem wcześniej, zgodę zawsze można cofnąć, nawet jeżeli w umowie brak jakichkolwiek informacji na ten temat.
Tak naprawdę to w interesie podmiotu mającego zamiar korzystać z wizerunku jest przewidzenie w umowie zobowiązania do niecofania zgody. Jasne, może zdarzyć się tak, że osoba udzielająca zgody w ogóle nie jest świadoma swojego uprawnienia do cofnięcia i dopiero zobowiązanie do niecofania uświadomi jej ten temat, ale mimo wszystko takie zobowiązania rekomendowałbym uwzględniać.
Uprawnienie do cofnięcia nie jest jakąś wiedzą tajemną i z łatwością można dotrzeć do informacji w tym zakresie. Lepiej być zabezpieczonym na wypadek zmiany zdania przez osobę udzielającą zgodę, łącznie z karą umową na ten wypadek.
Brak kary umownej za cofnięcie zgody
Przedstawione przeze mnie informacje o zobowiązaniu do niecofania zgody oraz karze umownej w razie cofnięcia to oczywiście wątki istotne dla podmiotów odbierających zgody.
Jeżeli jesteś natomiast osobą udzielającą zgody, to przestrzegam przed pochopnym stwierdzeniem, że cofnięcie zgody nie będzie miało dla ciebie negatywnych konsekwencji, bo druga strona nie przewidziała kary umownej.
Rzeczywiście często zdarza się, że kara umowna za cofnięcie zgody nie zostaje przewidziana w umowie. Nie oznacza to jednak, że druga strona nie ma żadnej możliwości uzyskania rekompensaty w sytuacji cofnięcia zgody. Jeżeli cofnięcie zgody doprowadzi do powstania szkody, to mamy jeszcze odpowiedzialność cywilną na zasadach ogólnych, która pozwala dochodzić stosownych roszczeń.
Podmiot odbierający zgodę na rozpowszechnianie wizerunku często ponosi znaczne koszty związane z przygotowaniem do eksploatacji wizerunku. Jeżeli cofnięcie zgody uniemożliwi mu eksploatację wizerunku, będzie mógł dochodzić naprawienia szkody obejmującej choćby właśnie te poniesione koszty.
Cofnięcie zgody działa na przyszłość
Na koniec jeszcze ważna uwaga – cofnięcie zgody działa na przyszłość, nie odnosi skutku wstecz.
Jeżeli np. wizerunek został utrwalony w postaci drukowanej, egzemplarze znalazły się już na rynku, to cofnięcie zgody nie doprowadzi do wycofania tych egzemplarzy z obrotu, a sprawi jedynie, że nowe egzemplarze z wizerunkiem nie zostaną wyprodukowane w przyszłości.
Wyślij wiadomość na adres kontakt@wojciechwawrzak.pl. Co dwie głowy, to nie jedna, na pewno coś wymyślimy.
Podsumowanie
Prawo do wizerunku to uprawnienie o charakterze osobistym, co sprawia, że wizerunku nie można sprzedać.
Zgodę na rozpowszechnianie wizerunku zawsze można cofnąć.
Cofnięcie zgody odnosi skutek na przyszłość.
Zabezpieczeniem trwałości zgody jest zobowiązanie do niecofania zgody obwarowane karą umowną.
Brak kary umownej nie przesądza o niemożliwości dochodzenia rekompensaty w razie cofnięcia zgody.
Newsletter
Chcesz otrzymywać wartością wiedzę bezpośrednio na swoją skrzynkę e-mail? Zapisz się do newslettera.
